26 بهمن 1400
جامعه‌شناسی خودمانی
کتاب «جامعه‌شناسی خودمانی» به قلم آقای حسن نراقی (پژوهشگر و نویسنده، از ۱۳۲۳ تا ۱۳۹۹) که برای اولین بار در ۱۶۸ صفحه در سال ۱۳۸۰ به چاپ رسیده و پس از آن بارها و بارها تجدد چاپ شده است، سعی می‌کند به زبانی بسیار ساده و گویا این مشکلات و دلایل آن‌ها را ریشه‌‌یابی کند.
درباره‌ی جامعه‌شناسی خودمانی
ما روزانه با اخبار بسیاری در رابطه با بسیاری از زمینه‌ها (اعم از اقتصادی، فرهنگی و غیره) مواجه می‌شویم که چندان برایمان خوشایند نیست. آیا تا کنون فکر کرده‌اید بسیاری از این مشکلات ریشه در رفتارها و خلقیات خود ما و سایر هموطنانمان دارد؟ باید بپذیریم که علی‌رغم تاثیر عوامل محیطی داخلی و خارجی بر مشکلات موجود، خود ما هم در این وضعیت کم یا زیاد نقش داریم.
نویسنده کتاب جامعه‌شناسی خودمانی عللی مانند بیگانگی با تاریخ، حقیقت‌گریزی و پنهان‌کاری، داشتن توهم توطئه، ظاهرسازی، قهرمان‌پروری و استبدادزدگی، خودمحوری و برتری‌جویی، بی‌برنامگی، ریاکاری و فرصت‌طلبی، احساساتی بودن وشعارزدگی، مسئولیت‌ناپذیری، قانون‌گریزی، حسادت، احساس همه‌چیز دانی و مواردی مشابه را ریشه‌ی مشکلات رایج در کشور ایران دانسته و هر یک از این موارد را به صورت مجزا و با وسواسی قابل تحسین به نقد و بررسی کشیده است.
نکته‌ی قابل توجه آن است که در هر مورد آقای حسن نراقی با ذکر مثال‌هایی ساده و پیش‌پا افتاده سعی دارد واقعیت‌های موجود در رفتارهای ما ایرانیان و تاثیر آن‌ها در بروز مشکلات متعدد برای فرد و جامعه را تبیین کند. متن این کتاب از هر گونه کلام و کلمه و لفط پیچیده دوری جسته و کتاب با ساده‌ترین و گویاترین متن ممکن نگاشته شده است، با این حال، پیوستگی مطالب و حس آشنایی که متن برای خواننده ایجاد می‌کند موجب می‌شود، وی ترغیب به مطالعه کتاب گردد.
این کتاب تا سال ۱۳۹۹ بیش از سی و سه بار تجدید چاپ شده است.
بخشی از جامعه‌شناسی خودمانی
یکی از دردهای این مملکت این است که حتی تحصیل‌کرده‌هایمان خیلی با تاریخ میانه خوبی ندارند (اگر یادتان باشد در دوره‌های دبیرستان هم نه تاریخ و نه معلم تاریخ معمولاً جدی گرفته نمی‌شدند.) مسخره‌تر از این نمی‌شودکه یک نفر به اصطلاح مدعی، یک نفر تحصیل‌کرده، نداند از دو یا سه نسل قبلش پدرش کیست؟
…
ملتی که تاریخ گذشته‌‌اش را نمی‌خواند و نمی‌داند، همه چیز را باید خودش تجربه کند. آیا فرصت این کار را دارد؟ آیا عمرش به این کار کفاف می‌دهد؟ ببیند آمریکایی دویست و چندساله وقتی از تاریخش صبحت می‌کند، با چه احترام و وقاری از آن سخن می‌گوید، ببیند در مدارس عالی‌شان درس تاریخ از چه وزنی برخوردار است و هکذا مدارس اروپایی.
…
در مجموع ما ایرانی‌ها علاقه‌ی چندانی به روبرو شدن با حقایقی که به هر دلیلی مطابق میل و سلیقه‌‌مان نباشد نداریم. از بیماری صعب‌العلاجی که خدای ناکرده گریبان خود و یا عزیزی از اطرافیان‌مان را گرفته تا معضلات و مشکلات اجتماعی‌مان ترجیح می‌دهیم در بهترین حالت با سکوت به آسانی از کنار آن بگذریم و به این منظور در حادترین شرایط با «انشاءالله» و «به امید خدا» و در اوج بی‌علاجی «هر چی خداوند مقدر کرده باشد»، صورت مسئله را پاک کنیم؛ غافل از اینکه به استناد ده‌ها توصیه‌ی مسلم انجام این‌گونه امور را خداوند به عهده‌ی خود ما قرار داده و قرار هم نیست اگر کوشش در رفع معضل نکنیم خود بخود حل شود.
داستان عامیانه‌ی درویشی که سگ کاسه‌ی روغنش را لیسیده بود و آن را نجس کرده بود را که می‌دانید. درویش مال‌باخته تنها به این دلخوش کرده بود که: انشاءالله گربه بوده. در صورتی که خودش خوب می‌دانست واقعا آن که کاسه‌اش را لیسیده و نجس کرده بود سگ بود نه گربه. ما هم اکثر مسائل‌مان را خوب می‌دانیم ولی حتی خودمان را هم گول می‌زنیم؛ یعنی نه اینکه الزاما قصد دروغ‌گویی داشته باشیم بلکه بر حسب عادت فکر می‌کنیم این‌جور راحت‌تر هستیم.
و این مشکل وقتی که در وجود ما ایرانی‌ها وجود داشتخوب حالا همین هم‌وطن وزیر شد… وکیل شد… این روحیه را که از خودش دور نمی‌تواند بکند. در رأس سازمان تحت نفوذش هم علاقه‌ای به دانستن مشکلاتش نخواهد داشت چه رسد به آن که آن‌ها را حل کند، تا به وجود مشکل اعتراف نداشته باشی که درصدد حلش برنمیایی! این است که وقتی مصاحبه می‌کند یا وقتی برنامه می‌ریزد یک جایش لنگ می‌ماند. می‌شود همین که هست. پس در اینجا دیگر دولت و ملت نداردهمه بدون اینکه الزاما قصد بدی داشته باشند همان امر بد را اجرا می‌کنند.
وقتی قرار باشد مشکلات را به روی خودمان نیاوریم ظاهر قضیه جامعه‌ای را می‌بینیم ساکت، آرام، معقول، همه سر به زیر نه کسی خلاف می‌کند و نه چشم کسی به نامحرمی می‌افتد و نه آثاری از این همه تلاطم بسیار طبیعی‌ِ جامعه‌ای که اصطلاحا جامعه‌ی جوان است، به چشم می‌خورد.
ولی وقتی مدتی می‌گذرد این آتش زیر خاکستر، به هر دلیلی، در گوشه‌ای فوران می‌کند آن‌چنان که باورتان نمی‌شود؛ ولی تا به کی می‌توانیم حقایق را ندیده بگیریم؟
مطالعه‌‌ی این کتاب ارزشمند را به همه دوستداران کتاب و اهل مطالعه و هم‌چنین جوانان و دانشجویان گرامی توصیه می‌کنم.
برای آشنا شدن با کتاب‌های دیگر با موضوعاتی مشابه با کتاب جامعه‌شناسی خودمانی، بخش معرفی کتاب‌های جامعه‌شناسی در وب‌سایت هر روز یک کتاب را مشاهده کنید.
Excellent 🔥🔥🔥👍👍