«سفرهای شاردن به ایران» یا «سیاحت‌نامه‌ی شاردن» اثری است از ژان شاردن (جواهرفروش و جهانگرد فرانسوی، از ۱۶۴۳ تا ۱۷۱۳) که در سال ۱۷۱۱ منتشر شده است. این کتاب در ده جلد به روایت سفرهای نویسنده به ایران و شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران در دوره‌ی صفویه از دید وی می‌پردازد.
درباره‌ی سفرهای شاردن به ایران
ژان شاردن در سال ۱۶۴۳ میلادی، در شهر پاریس متولد گردید و در همان محل به تحصیل پرداخت. پدرش جواهرساز بود و او از کودکی آشنایی با سنگ‌های قیمتی و فن جواهرسازی را آموخت. او علاقه‌ای به ماندن در فرانسه نداشت و در ۲۲ سالگی نخستین سفر خود را آغاز کرد که در این سفر ۶ ساله (۱۶۶۴–۱۶۶۵ م) ایران بیش از دیگر کشورها توجه او را به خود جلب نمود.
در سفر دومش (۱۷ ماه اوت ۱۶۷۱ م) که خانم بازرگانی به نام لسکو او را همراهی می‌کرد، و سرانجام در تابستان ۱۶۷۳ م. به اصفهان رسیدند و تا سال ۱۶۷۷ م. در این شهر اقامت کردند. این سفر آخرین سفر او به ایران بود. او لقب «تاجرشاه» را از شاه عباس دوّم دریافت کرده بود.
او در سفرنامه خود که سال ۱۷۱۱ (بیش از سیصد سال پیش) در آمستردام چاپ شد از خُلقیات گرفته تا متراژ منازل و تنوع طبیعت در ایران مطلب نوشت. همچنین شاردن نخستین فرانسوی بود که در سفرنامه‌ی خود از فردوسی و شاهنامه و برخی دیگر از شاعران ایرانی و آثار آنها یاد کرد و اگر چه اطلاعاتش در این خصوص ناقص بود، ولی توجه جامعه‌ی ادبی فرانسه را به ادبیات فارسی جلب کرد.
این سفرنامه در ده جلد می‌باشد و توسط محمد عباسی در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ شمسی در ایران به چاپ رسیده است . مسافرت اول شاردن به مشرق زمین در سال ۱۶۶۴ از پاریس به ایران انجام شد که شش سال به طول انجامید .مسافرت اول در طول پادشاهی شاه عباس دوم انجام شده است و در طول این سفر ، شاه از او خواسته که در بازگشت به اروپا، برایش جواهرات و سنگ های تراشیده‌ی قیمتی برای خرید بیاورد .
مسافرت دوم او در سال ۱۶۷۱ شروع شد و این نیز شش سال طول کشید . مسافرت دوم در طول پادشاهی شاه سلیمان انجام شده است و طی آن شاردن به عنوان یک بازرگان، جواهرات درخواستی شاه قبلی را برای فروش به دربار در اصفهان عرضه کرده است .
حاصل مسافرت دوم شاردن، این سفر نامه می باشد . شاردن در ابتدای سفرنامه‌ی خود توضیح می‌دهد که با زبان فارسی بسیار آشنا است و اصفهان را بهتر از پاریس می‌شناسد.
در این سفر نامه ابتدا شاردن مسافرت خود از فرانسه تا اصفهان را شرح می‌دهد . مسیر حرکت او از فرانسه و دریای مدیترانه و استامبول و دریای سیاه و سپس منطقه‌ی قفقاز گذشته و او از شمال آذربایجان وارد خاک ایران می‌گردد . شاردن به خوبی شرح وقابع مسیر حرکت و چیزهایی که مشاهده کرده را به صورت علمی و بدور از احساسات با یادآوری جزئیات در اختیار خواننده قرار می‌دهد .
محتوای سفرهای شاردن به ایران
محتوای کتاب سفرهای شاردن به ایران بر اساس چاپ ایران (با ترجمه‌ی محمد عباسی تحت عنوان سیاحت‌نامه‌ی شاردن) به این ترتیب می‌باشد:
- جلد اول: معرفی شاردن و توصیف مسافرت شاردن از پاریس تا کلشید ( منطقه‌ای در قفقاز)، دربار عثمانی، روابط عثمانی با اروپا، بازرگانان اروپایی در عثمانی، توصیف قفقاز و مردمان آن، مسیحیت در ارمنستان، توصیف جنگهای صلیبی.
- جلد دوم: شرح منطقه کلشید، آداب و رسوم مردمان منطقه‌ی قفقاز، توصیف گرجستان، تفلیس، ایروان، توصیف مسافرت از تفلیس تا تبریز، شرح تبریز، شرحی در خصوص تاریخ ایران در قبل و بعد از اسلام.
- جلد سوم: توصیف مسافرت از تبریز تا قم و اصفهان و مطالبی در خصوص دربار و اوضاع کشور ایران و شرحی در مورد شرق دور و معرفی شهرهای ایران.
- جلد چهارم: آداب و رسوم ایرانیان، گیاهان و محصولات ایران زمین، کانی‌ها و معادن، حیوانات اهلی، ماهی‌ها، ورزش‌ها، پوشاک مردمان، آرایش زنان، خوراک مردم، رواج تریاک و شراب و بنگ در میان مردم، صنایع چاپ و غیره در ایران، معماری، صنایع دستی، صادرات و تجارت، واحدهای پولی.
- جلد پنجم : علوم و مکاتب و مدارس در ایران، حساب و موسیقی و نجوم و فلسفه و پزشکی در ایران، هنرهای زیبا در ایران، ادبیات و اخلاق.
- جلد ششم: ادامه‌ی توصیف علوم در ایران، مدارس، دانشمندان ایرانی، کتابت فارسی، صرف هزینه هنگفت در تعلیم و تربیت، مدارس در اصفهان، توصیف زبان فارسی، کاغذ سازی و صنعت چاپ، موسیقی، نجوم، اسطرلاب، تقویم و گاه‌شماری، اعیاد مذهبی، رمالی و استخاره، ساعات سعد و نحس، تصوف و عرفان در ایران، حکایت‌های رایج در میان مردمان، علم جغرافیا، مورخین ایرانی، فردوسی، تاریخ ادبیات ایران، باز هم موسیقی در ایران.
- جلد هفتم: طب در ایران، هنرهای زیبا، شرح شهر اصفهان.
- جلد هشتم: ادامه‌ی معرفی اصفهان، سازمان سیاسی و مدنی و نظامی ایران، دربار و مناصب حکومتی، درآمدهای شاه، حرم سرا، خواجه سرایان، روحانیت.
- جلد نهم: داستان فوت شاه عباس دوم و بر تخت نشستن شاه سلیمان و اوضاع کشور در این هنگام.
- جلد دهم: فهرست مطالب.
بخش‌هایی از سفرهای شاردن به ایران
پیش از آنکه به ایران باز گردم برای اینکه به حقیقت دریابم آیا نشر مشاهداتم در آن سرزمین مورد توجه صاحب‌نظران قرار می‌گیرد و به آنها به نظر اعتنا و رضا می‌نگرند یا نه، به انتشار این کتاب (تاجگذاری شاه سلیمان) که جنبه نمونه دارد، پرداختم تا اگر مورد پسند اهل نظر و هنر نیفتاد با نشر گزارش‌های دیگرنه موجبات ملال خوانندگان را فراهم آورم، نه رنج بیهوده برم و نه برخی از عمرم را بر سر این کار نهم.
اما اگر حاصل زحماتم در نظر اهل دانش و خرد پسندیده افتاد و جامعه در آن به چشم احسان نگریست در ادامه دادن کار و خلق آثار دیگر در همین زمینه مصمم‌تر و قوی‌حال‌تر می‌شوم و می‌کوشم در شناختن و شناساندن ایران و خلقیات ایرانیان و آنچه مربوط به آنان است، مشتاق‌تر، تواناتر و کامرواتر باشم.
……………………..
مسلمانان ایران در موضوع جانشینی امام غایب به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ برخی از علمای روحانی و پیروانشان بر این اعتقادند که در تمام طول مدّت غیبت امام باید یک مجتهد معصوم امور دینی و اجتماعی و حکومتی مملکت را اداره کند، و این مجتهد باید جامع علوم، و از هر جهت منزّه از هر فساد و گناه باشد، و چنان بر همه‌ی واجبات مذهبی و احکام دینی و دانش‌های بشری احاطه داشته باشد که هر پرسشی درباره‌ی مسائل دینی و اجتماعی از او می‌کنند، بی‌درنگ به درستی جواب بدهد.
امّا دسته‌ی دیگر معتقدند در غیبت امام حق حکومت به یکی از بازماندگان امام می‌رسد، اما واجب و لازم نیست که وی مانند امام جامع علوم ظاهر و باطن و از هر جهت معصوم باشد. بنا بر همین نظر که مورد تأیید بیشتر مردم است، و مقبول‌تر می‌نماید شیخ صفی که سر سلسله‌ی پادشاهان صفوی است، و نخستین کس از این دودمان است که جامه‌ی پادشاهی بر اندام خویش راست کرد، با این عقیده همراه نبود.
آنچه مایه‌ی آسایش خاطر و عدم نگرانی پادشاه است این است که قریب به اتفاق مردم بر همین باورند، اما گاهی اهل منبر پذیرش این عقیده را تخطئه می‌کنند و آزادانه بیان و تبلیغ می‌نمایند که پادشاه باید هم از سلاله‌ی امام و هم جامع علوم زمان خود و کاملاً پرهیزگار باشد، و چگونه ممکن است پادشاه نامؤمن شرابخواره و هوسباز و مستغرق گناه با عالم بالا نزدیک باشد و نور هدایت را برای راهنمائی مؤمنان بگیرد. پادشاهی بر جامعه‌ی مسلمانان تنها شایسته و درخور مجتهدی است که پایه‌ی دانش و تقوایش از همگان بالاتر باشد.
این درست است که چون چنین مجتهد وارسته‌ای پردانش و سلیم است باید پادشاهی در کنارش باشد که به ضرب شمشیر مردمان را به رعایت عدالت وادار نماید، اما باید چون وزیری فرمانبردار و سر به راه باشد، نه بیش.
در نظر ایرانیان بیشتر از آنچه مفتی در عثمانی اختیار و قدرت دارد. صدر توانمند و مقتدر است و وی راپادشاه و حاکم امور مذهبی، و حقوقی شیخ و قبله گاه واقعی، قائم مقام پیغمبر و نایب امامان می‌دانند.
اگر به کتاب‌هایی از جنس «سفرهای شاردن به ایران» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین سفرنامه‌های ایرانی و خارجی در وب‌سایت هر روز یک کتاب با دیگر نمونه‌های این آثار آشنا شوید.
7 بهمن 1401
سفرهای شاردن به ایران
«سفرهای شاردن به ایران» یا «سیاحت‌نامه‌ی شاردن» اثری است از ژان شاردن (جواهرفروش و جهانگرد فرانسوی، از ۱۶۴۳ تا ۱۷۱۳) که در سال ۱۷۱۱ منتشر شده است. این کتاب در ده جلد به روایت سفرهای نویسنده به ایران و شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران در دوره‌ی صفویه از دید وی می‌پردازد.
درباره‌ی سفرهای شاردن به ایران
ژان شاردن در سال ۱۶۴۳ میلادی، در شهر پاریس متولد گردید و در همان محل به تحصیل پرداخت. پدرش جواهرساز بود و او از کودکی آشنایی با سنگ‌های قیمتی و فن جواهرسازی را آموخت. او علاقه‌ای به ماندن در فرانسه نداشت و در ۲۲ سالگی نخستین سفر خود را آغاز کرد که در این سفر ۶ ساله (۱۶۶۴–۱۶۶۵ م) ایران بیش از دیگر کشورها توجه او را به خود جلب نمود.
در سفر دومش (۱۷ ماه اوت ۱۶۷۱ م) که خانم بازرگانی به نام لسکو او را همراهی می‌کرد، و سرانجام در تابستان ۱۶۷۳ م. به اصفهان رسیدند و تا سال ۱۶۷۷ م. در این شهر اقامت کردند. این سفر آخرین سفر او به ایران بود. او لقب «تاجرشاه» را از شاه عباس دوّم دریافت کرده بود.
او در سفرنامه خود که سال ۱۷۱۱ (بیش از سیصد سال پیش) در آمستردام چاپ شد از خُلقیات گرفته تا متراژ منازل و تنوع طبیعت در ایران مطلب نوشت. همچنین شاردن نخستین فرانسوی بود که در سفرنامه‌ی خود از فردوسی و شاهنامه و برخی دیگر از شاعران ایرانی و آثار آنها یاد کرد و اگر چه اطلاعاتش در این خصوص ناقص بود، ولی توجه جامعه‌ی ادبی فرانسه را به ادبیات فارسی جلب کرد.
این سفرنامه در ده جلد می‌باشد و توسط محمد عباسی در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ شمسی در ایران به چاپ رسیده است . مسافرت اول شاردن به مشرق زمین در سال ۱۶۶۴ از پاریس به ایران انجام شد که شش سال به طول انجامید .مسافرت اول در طول پادشاهی شاه عباس دوم انجام شده است و در طول این سفر ، شاه از او خواسته که در بازگشت به اروپا، برایش جواهرات و سنگ های تراشیده‌ی قیمتی برای خرید بیاورد .
مسافرت دوم او در سال ۱۶۷۱ شروع شد و این نیز شش سال طول کشید . مسافرت دوم در طول پادشاهی شاه سلیمان انجام شده است و طی آن شاردن به عنوان یک بازرگان، جواهرات درخواستی شاه قبلی را برای فروش به دربار در اصفهان عرضه کرده است .
حاصل مسافرت دوم شاردن، این سفر نامه می باشد . شاردن در ابتدای سفرنامه‌ی خود توضیح می‌دهد که با زبان فارسی بسیار آشنا است و اصفهان را بهتر از پاریس می‌شناسد.
در این سفر نامه ابتدا شاردن مسافرت خود از فرانسه تا اصفهان را شرح می‌دهد . مسیر حرکت او از فرانسه و دریای مدیترانه و استامبول و دریای سیاه و سپس منطقه‌ی قفقاز گذشته و او از شمال آذربایجان وارد خاک ایران می‌گردد . شاردن به خوبی شرح وقابع مسیر حرکت و چیزهایی که مشاهده کرده را به صورت علمی و بدور از احساسات با یادآوری جزئیات در اختیار خواننده قرار می‌دهد .
محتوای سفرهای شاردن به ایران
محتوای کتاب سفرهای شاردن به ایران بر اساس چاپ ایران (با ترجمه‌ی محمد عباسی تحت عنوان سیاحت‌نامه‌ی شاردن) به این ترتیب می‌باشد:
بخش‌هایی از سفرهای شاردن به ایران
پیش از آنکه به ایران باز گردم برای اینکه به حقیقت دریابم آیا نشر مشاهداتم در آن سرزمین مورد توجه صاحب‌نظران قرار می‌گیرد و به آنها به نظر اعتنا و رضا می‌نگرند یا نه، به انتشار این کتاب (تاجگذاری شاه سلیمان) که جنبه نمونه دارد، پرداختم تا اگر مورد پسند اهل نظر و هنر نیفتاد با نشر گزارش‌های دیگرنه موجبات ملال خوانندگان را فراهم آورم، نه رنج بیهوده برم و نه برخی از عمرم را بر سر این کار نهم.
اما اگر حاصل زحماتم در نظر اهل دانش و خرد پسندیده افتاد و جامعه در آن به چشم احسان نگریست در ادامه دادن کار و خلق آثار دیگر در همین زمینه مصمم‌تر و قوی‌حال‌تر می‌شوم و می‌کوشم در شناختن و شناساندن ایران و خلقیات ایرانیان و آنچه مربوط به آنان است، مشتاق‌تر، تواناتر و کامرواتر باشم.
……………………..
مسلمانان ایران در موضوع جانشینی امام غایب به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ برخی از علمای روحانی و پیروانشان بر این اعتقادند که در تمام طول مدّت غیبت امام باید یک مجتهد معصوم امور دینی و اجتماعی و حکومتی مملکت را اداره کند، و این مجتهد باید جامع علوم، و از هر جهت منزّه از هر فساد و گناه باشد، و چنان بر همه‌ی واجبات مذهبی و احکام دینی و دانش‌های بشری احاطه داشته باشد که هر پرسشی درباره‌ی مسائل دینی و اجتماعی از او می‌کنند، بی‌درنگ به درستی جواب بدهد.
امّا دسته‌ی دیگر معتقدند در غیبت امام حق حکومت به یکی از بازماندگان امام می‌رسد، اما واجب و لازم نیست که وی مانند امام جامع علوم ظاهر و باطن و از هر جهت معصوم باشد. بنا بر همین نظر که مورد تأیید بیشتر مردم است، و مقبول‌تر می‌نماید شیخ صفی که سر سلسله‌ی پادشاهان صفوی است، و نخستین کس از این دودمان است که جامه‌ی پادشاهی بر اندام خویش راست کرد، با این عقیده همراه نبود.
آنچه مایه‌ی آسایش خاطر و عدم نگرانی پادشاه است این است که قریب به اتفاق مردم بر همین باورند، اما گاهی اهل منبر پذیرش این عقیده را تخطئه می‌کنند و آزادانه بیان و تبلیغ می‌نمایند که پادشاه باید هم از سلاله‌ی امام و هم جامع علوم زمان خود و کاملاً پرهیزگار باشد، و چگونه ممکن است پادشاه نامؤمن شرابخواره و هوسباز و مستغرق گناه با عالم بالا نزدیک باشد و نور هدایت را برای راهنمائی مؤمنان بگیرد. پادشاهی بر جامعه‌ی مسلمانان تنها شایسته و درخور مجتهدی است که پایه‌ی دانش و تقوایش از همگان بالاتر باشد.
این درست است که چون چنین مجتهد وارسته‌ای پردانش و سلیم است باید پادشاهی در کنارش باشد که به ضرب شمشیر مردمان را به رعایت عدالت وادار نماید، اما باید چون وزیری فرمانبردار و سر به راه باشد، نه بیش.
در نظر ایرانیان بیشتر از آنچه مفتی در عثمانی اختیار و قدرت دارد. صدر توانمند و مقتدر است و وی راپادشاه و حاکم امور مذهبی، و حقوقی شیخ و قبله گاه واقعی، قائم مقام پیغمبر و نایب امامان می‌دانند.
اگر به کتاب‌هایی از جنس «سفرهای شاردن به ایران» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین سفرنامه‌های ایرانی و خارجی در وب‌سایت هر روز یک کتاب با دیگر نمونه‌های این آثار آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات جهان، سفرنامه
۰ برچسب‌ها: ادبیات جهان، ژان شاردن، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب