سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)

«سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)» اثری است از علی‌اکبر ذاکری (نویسنده  و محقق اهل خمین، متولد ۱۳۳۸) که در پنج جلد در فاصله‌‌ی سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۴۰۱ منتشر شده است. این کتاب به بررسی مباحثی پیرامون حکومت و حکومت‌داری در دوران حضرت علی (ع) می‌پردازد.

درباره‌ی سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)

سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین(ع)، کتابی است پنج جلدی که به بررسی مباحثی پیرامون حکومت و حکومت‌داری می‌پردازد. این مجموعه اثر علی اکبر ذاکری است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.

در معرفی این کتاب آمده است:«سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب(ع) مجموعه‌ای پنج جلدی است که در آن، شیوه زمامداری آن امام همام را از جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌‌کاود.

محتوای سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)

کتاب سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع) شامل پنج جلد به شرح زیر است:

  • جلد اول: فرآیندشکل‌گیری حکومت علوی، شرایط، اختیارات و گزینش کارگزاران پرداخته و شرح حال کارگزارانِ بعضی شهرها را به دست می‌‌دهد.
  • جلد دوم: به عملکرد کارگزارانامیرمؤمنان علی (ع) در دو منطقه مهم مصر و بصره اختصاص دارد.
  • جلد سوم: ویژه دیوان‌ها، مسائل اقتصادی مثال مالیات‌ها، زکات، خراج، جزیه، انفال، خمس، کمرگ و غیره و همچنین شیوه گردآوری و مصرف عادلانه‌ی بیت‌المال،  اموال و زندگیِ زاهدانه و لباس ساده‌ی امام، نقد و تصحیح سند و گزارش‌ها همراه با زندگانی ۳۸ نفر از مسئولان اقتصادی و دبیران حضرت است.
  • جلد چهارم: بهفرماندهان نظامی و انتظامی، شرطه الخمیس (۱۷۰ فرمانده و عضو)، پرچمداران، بازرسان و ناظران بازار و سیره‌ی نبوی و علوی در بازار پرداخته، نظارتی بر امور با امر به معروف، نصح و مشورت مطرح و شهدائی از جمل و صفین معرفی شده اند».
  • جلد پنجم: این جلد به نیروهای اطلاعاتی، قضات، حاجیان، خدمتگزاران، موذنان و منادیان و دیگر خدمتگزاران امام می پردازد و سیره قضائی و اطلاعاتی ایشان را مورد کنکاش قرار می دهد.

 البته باید اشاره کرد که جلد ششم نیز در برنامه‌ی نشر این کتاب قرار دارد.

محتوای جلد پنجم سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)

این کتاب در هفت فصل تألیف شده است؛ در فصل اول به معنا و اهمیت قضاوت پرداخته شده و شرایط قاضی و حقوق قضات در سیره علوی (اعم از شرط ایمان، طهارت مولد، مرد بودن قاضی، علم، شرایط قاضی از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع)، ترک معامله و تجارت توسط حاکم و قاضی) تبیین شده و در پایان این فصل به حقوق قضات و حمایت از آنان اشاره شده است.

دومین فصل از این کتاب درباره آداب و شرایط قضاوت مانند تساوی در قضاوت، امکان مشورت در آن، اجتناب قاضی از دریافت رشوه، و غلول و هدیه است.

سومین فصل به تبییت آئین دادرسی می پردازد؛ در آغاز دستیاران قاضی مانند کاتب، حاجب و دفتردار، مترجم و کارشناسی قاضی و مکان قضاوت و اجرای حد بیان شده است؛ همچنین از ارکان دادگاه (قاضی، مدعی، مدعی علیه، مورد دعوا و وکیل) و راه های اثبات دعوا از طریق شاهد و قرائن و امارات و سنت گذشتگان و استفاده از قرعه در هنگام نبودن قرائن سخن به میان آمده است.

فصل چهارم درباره مسائل کیفری قصاص و دیات است. بخشنامه امیرالمؤمنین(ع) درباره قصاص و دیه نقل و ترجمه شده و مواردی از قضاوت های حضرت درباره قصاص و دیات بیان شده است.

پنجمین فصل به مسائل کیفری حد پرداخته و مسائل زنا، لواط، حکم مساحقه و حد قذف، شرب خمر، دزدی، ارتداد و ازادی اقلیت های مختلف و محارب بیان شده و اهتمامی که امام علی(ع) در اجرای حد در زمان خلفا داشته است. همچنین در این بخش این موضوع تبیین شده که حضرت افراد را بعد از کشتن به آتش کشیده تا طرفداران آن ها از جیفه افراد سوء استفاده نکنند و شواهد متعددی در این باره ارائه شده است.

فصل ششم ویژه انواع مجازات است که افزون بر قتل و شلاق، انواع تعزیرات و موارد آن مطرح شده است. درباره تبعید و زندان و علت ساختن زندان توسط امیرمؤمنان(ع) و موارد زندان که در سیره امام نقل شده، سخن به میان آمده است. در مواردی از قانون مجازات نیز استفاده شده است.

هفتمین فصل درباره شرح حال وکلا و قضات حضرت است. در آغاز شرح حال دو وکیل امام (عقیل و عبدالله بن جعفر) بیان شده، سپس به شرح حال قضات ایشان پرداخته شده است. اول قضات کوفه مطرح شده و شرح حال مفصل شریح قاضی بیان شده و این که وی نامه ای در فتوا به جواز قتل امام حسین(ع) ننوشته است، در عین این که در مواردی کوتاهی هایی داشته و سپس به شرح حال قاضیان بصره پرداخته شده است.

در هر قسمت سعی شده بعضی از قضاوت های آن حضرت متناسب با آن موضوع نقل شود.

 

چنانچه به کتاب «سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمومنین (ع)» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین کتاب‌های مذهبی در وب‌سایت هر روز یک کتاب با دیگر نمونه‌های مشابه آشنا شوید.