ضمیر پنهان

«ضمیر پنهان» اثری است از کارل گوستاو یونگ (فیلسوف و روان‌پزشک اهل سوییس، از ۱۸۷۵ تا ۱۹۶۱) که در سال ۱۹۵۷ منتشر شده است. این کتاب به بررسی و تحلیل شناخت روان آدمی و کشف درون هر فرد می‌پردازد.

درباره‌ی ضمیر پنهان

کتاب ضمیر پنهان اثر بزرگ‌ترین روانکاو قرن بیستم کارل گوستاو یونگ، به بررسی و تحلیل شناخت روان آدمی و کشف درون هر فرد که در زمره‌ مسائل مهم روان‌شناسی و روان‌کاوی در جهان معاصر است، می‌پردازد. باید اشاره کرد که  کتاب ضمیر پنهان، سه سال قبل از مرگ یونگ نوشته شده‌ است. او در این کتاب دقت و مهارت را به شکلی استادانه تلفیق نموده است.

این کتاب مجموعه مقالاتی است که توسط یونگ نوشته شده است که در آن او نارضایتی و نگرانی‌های خود را از جنبش‌های توده‌ای‌، دیکتاتوری‌ها و ناچیز انگاشتن فردیت ابراز می‌کند. یونگ در طول کتاب مثال‌های کاملی آورده و مقایسه‌هایی را برای تأکید بر اهمیت زندگی فردی‌، خودشناسی و توضیح عواقب جنبش‌های توده‌ای در ذهن افراد انجام می‌دهد.

ضمیر پنهان یا نفسِ نامکشوف پاسخ‌گوی مسایل بحران جهانی کنونی است. این اثر شاید موثرترین و پیش‌گویانه‌ترین کتاب یونگ به‌شمار رود. در جامعه ما، هیچ مسئله‌ای اساسی‌تر از گرفتاری اسفناک فرد در دنیای فراسازمان یافته‌ی امروز نیست. انسانِ نو بسیاری از آزادی‌های خود ـ مثل آزادی سیاسی، آزادی مذهبی، آزادی اخلاقی و معنوی ـ را تسلیم نیروهای مقهورکننده‌ی جامعه‌ی توده‌گرا کرده است.

مقاومت در برابر توده‌ی سازمان‌یافته می‌تواند تنها تحت‌تأثیر شخصی قرار گیرد که در فردیتِ خود و در خودِ توده به یک اندازه سازمان یافته است. یونگ همه‌ی کوشش خود را به هدف خودشناسی و خودآمایی اختصاص می‌دهد. نفسِ نامکشوف کتابی است که چشم بسیاری از افراد را به زندگیِ نوین خویشتن که یونگ فرا دید آورده، می‌گشاید و بینا می‌کند.

کتاب ضمیر پنهان در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۱۵ با بیش از ۹۸۰۰ رای و حدود ۶۰۰ نقد و نظر است.

بخشی از ضمیر پنهان

آینده چه به بار خواهد آورد؟ این پرسش از زمان‌های دور و دراز هرچند نه همیشه به یک اندازه ذهن انسان را مشغول کرده است. از نظر تاریخی، بیش تر در اعصارِ تنگناهای مادّی، سیاسی، اقتصادی و معنوی است که نگاه انسان با امیدی نگران کننده به آینده معطوف می‌گردد و این هنگامی است که انتظارات، آرمان شهرها و بینش‌های مکاشفه‌وار چند برابر می‌شود. برای نمونه، می‌توان به انتظارات هزاره گرای روزگار آگوستوس در آغاز عصر مسیحی، یا به دگرگونی‌های روحیِ غرب در پایان هزاره‌ی نخست اندیشید.

امروز، همین که به پایان هزاره‌ی دوم نزدیک می‌شویم، از نو در عصری پُر از خیالات مکاشفه‌وارِ نابودی جهان به سر می‌بریم. معنی این شکاف که نمادش «پرده‌ی آهنین» است و انسان‌ها را به دو نیمه بخش کرده، چیست؟ اگر بمب‌های هیدروژنی به کار گرفته شوند یا اگر تباهیِ معنوی و اخلاقیِ مطلق گرایی دولت در سراسر اروپا گسترش یابد، تمدن ما چه خواهد شد و چه بر سر انسان خواهد آمد؟

دلیلی نداریم که این تهدید را سرسری بگیریم و از آن بگذریم. همه جا در غرب، اقلیت‌های مخرّبی هستند که در پناه انسانیت گرایی و حس عدالت خواهی ما قرار دارند و در عین حال، مشعل‌هایی خانمان سوز در دست گرفته‌اند و هیچ چیز بازدارنده‌ی گسترش عقاید آنان نیست، مگر خردِ انتقادیِ لایه‌ای منفرد از انبوه مردمی که نسبتا هوش مندند و اندیشه‌ای استوار دارند.

به هرحال، نباید گستردگی و ضخامت این لایه فکری را بیش از اندازه تخمین زد، چون با توجه به خُلق و خوی ملی، از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد. از نظر منطقه‌ای نیز به آموزش همگانی وابسته است و در معرض نفوذ عواملِ آرام برهم زننده یک خصلت سیاسی و اقتصادی قرار دارد. اگر آرای عمومی را ملاک قرار دهیم، می‌توانیم بر پایه‌ی یک ارزیابی خوش بینانه، حداکثر در حدود ۴۰ درصد رای دهندگان را در نظر گیریم.

دیدگاهی نسبتا بدبینانه‌تر نیز ناموجه نخواهد بود، چون موهبتِ خرد و اندیشه‌ی انتقادی یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی انسان نیست و حتی هرجا که به خرد و اندیشه‌ی انتقادی برمی‌خوریم، آن را لغزان و ناپایدار می‌بینیم؛ هرچه بیش‌تر می‌گذرد، گروه‌های سیاسی بزرگ‌تری پدید می‌آیند. توده‌ها بصیرت و اندیشه‌ای را که هنوز در فرد امکان وجود می‌یابد، درهم می‌شکنند، و اگر دولتِ نهادینه یا قانون سالار ضعیف و تسلیم شود، این امر ناگزیر به سلطه‌ی مکتبی و اقتداری منجر می‌گردد.

 

اگر به کتاب «ضمیر پنهان» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین کتاب‌های دارای مضامین روان‌شناسی و هم‌چنین بخش معرفی کتاب‌های انگیزشی و موفقیت در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های این آثار آشنا شوید.