13 دی 1401
ذهن ذن، ذهن آغازگر
«ذهن ذن، ذهن آغازگر» اثری است از شونریو سوزوکی (نویسنده و معلم ذن اهل ژاپن، از ۱۹۰۴ تا ۱۹۷۱ ) که در سال ۱۹۷۰ منتشر شده است. این کتاب مقدمه‌ای بر مکتب ذن و محبوب‌ترین کتاب در این زمینه در آمریکا به شمار می‌رود.
دربارهی ذهن ذن، ذهن آغازگر
کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر یکی از پرطرفدارترین آثار در حوزه ذن محسوب می‌شود که از روی سخنان شونریو سوزوکی، یکی از تاثیرگذارترین استادان معنوی قرن بیستم، جمع‌آوری و نوشته شده است. ذهن ذن یکی از آن عبارات معماگونی است که استادان ذن از آن استفاده می‌کنند تا شما را متوجه خودتان سازند، تا از کلام جلوتر روید و ببینید ذهن و هستی‌تان چه هستند.
کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر از روی گفتارهای شونریو سوزوکی، یکی از اثرگذارترین معلمان معنوی قرن بیستم، گردآوری و ثبت شده است. سوزوکی دو دهه‌ی آخر زندگی‌اش را در مراکز اقماری تمرین ذن در غرب امریکا به تدریس پرداخت.سوزوکی کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر بی‌پیرایه و صریح حرف می‌زند. او از بودیسم در مقام مذهب یا فاسفه راززدایی می‌کند و مدام توجه ما را به سمت تمیرن ساده و کاملِ نشستن سوق می دهد تا بلکه ذهن خود را از راه مراقبه تصفیه کنیم.
شونریو سوزوکی در کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر با بیانی رک و صریح از بودیسم در مقام مذهب یا فلسفه راززدایی سخن می‌گوید و پیوسته توجه شما را به سمت تمرین ساده و کاملِ نشستن هدایت می‌کند تا بلکه ذهن خود را از راه مراقبه پاکسازی کنید. گرچه همه‌ی افراد بر حسب خصوصیت‌های فرهنگی و شخصی‌شان راه‌های گوناگونی را برای زندگی برمی‌گزینند، اما اهداف نهایی همه‌شان مشترک است: اینکه آزادانه خود را ابراز کنند و از توهم رها باشند.
گرچه همه‌ی ما بسته به خصائل فرهنگی و شخصی‌مان مسیرهای متفاوتی را برای زندگی برمی‌گزینیم، اما میل غایی‌مان یکی است: اینکه آزادانه خود را ابراز کنیم و از توهم رها باشیم. فارغ از اینکه مراقبه‌گر باشیم یا نه، سوزوکی با این کتاب حقایقی در اختیارمان می‌گذارد که برای زیستن ذهن آگاهانه در این جهان پرهیاهو، مفید و روشنی‌بخش‌اند.
کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۲۰ با بیش از ۴۲ هزار رای و ۱۷۰۰ نقد و نظر است. هم‌چنین باید اشاره کرد که این کتاب در ایران با ترجمه‌ی عی ظفر قهرمانی نژاد ترجمه و به بازار عرضه شده است.
ذن چیست؟
ذن (Zen) مکتبی در مذهب بودایی است که در چین پدیدار شده و تأکید فراوانی بر تفکر لحظه به لحظه و ژرف‌نگری به ماهیت اشیا جانداران و غیره به وسیله تجربه مستقیم دارد. این مکتب معمولاً تعالیم خود را به صورت‌هایی از مقایسه‌ی تناقضات دو چیز می‌آموزد که این دقیقاً چیزی شبیه کاریست که در آیین یین و یانگ صورت می‌پذیرد.
ذن را می‌توان مراقبه‌ای (مدتیشنی) ناظر بر چهار لایه شرح داد:
- لایه نخست شاهد بودن بر محیط اطراف شامل صداها، بوها، نورها و احساس سرما و گرما است و نشستن یا خوابیدن و آرام گرفتن از محیط پیرامون
- لایه دوم ناظر بودن بر ذهن است و آرام کردن ذهن و دور کردن پریشانی‌ها. به این معنی که با افکار و اندیشه‌ها ستیز نکنیم، از آن‌ها نگریزیم و آن‌ها را نام‌گذاری نکنیم (زشت/زیبا).
- لایه سوم جسم است که بر تک تک نقاط بدن و وانهادگی و آرامش آن‌ها ناظر باشیم بدین معنی که هر بخش را یا از سر تا پایین یا از پایین تا سر یک به یک عضلات را منبسط و آزاد می‌کنیم.
- لایه چهارم تنفس است که طی آن ریتم و آهنگ طبیعی تنفس را شاهد خواهیم بود به این صورت: ۴ ثانیه نفس کشیدن ۴ ثانیه حبس ۴ ثانیه بازدم ۴ ثانیه خنثی.
فهرست مطالب از ذهن ذن، ذهن آغازگر
- دربارهی کتاب
- پیش درآمد
- مقدمه
- پیشگفتار: ذهن آغازگر
- بخش اول: تمرین درست
- حالت بدن
- تنفس
- کنترل
- امواج ذهن
- علف‌های هرز ذهن
- جوهر ذن
- نه به ثنویت
- تعظیم
- چیز خاصی نیست
- بخش دوم: نگرش درست
- راه ثابت
- تکرار
- ذن و هیجان‌زده شدن
- تلاش درست
- بدون هیچ رد و نشانی
- دَهش الهی
- اشتباهات تمرین
- فعالیتت را محدود کن
- خودت را بررسی کن
- جلا دادنِ کاشی
- پایداری
- مراوده
- منفی و مثبت
- نیروانا، آبشار
- بخش سوم: درک درست
- روحیه‌ی ذن سنتی
- ناپایندگی
- کیفیتِ هستی
- طبیعی بودن
- خلأ
- آمادگی، ذهن‌آگاهی
- باور به هیچ
- چسبیدن، نچسبیدن
- آرامش
- فلسفه نه؛ فقط تجربه
- بودیسم اصیل
- ورای هشیاری
- روشن‌ضمیری بودا
- پسگفتار: ذهنِ ذن
- کلام آخر: نوشته‌ی دیوید چادویک
جملاتی از ذهن ذن، ذهن آغازگر
- در ذهنِ آغازگر قابلیت‌ها فراوان‌اند، در ذهن آزموده ناچیز.
- این خرد است که خرد را می‌جوید.
- آنچه «من»اش می‌خوانیم صرفا درِ چرخانی است که با دم‌و‌بازدمِ ما حرکت می‌کند.
- از قضا باید بابت علف‌های هرزی که در ذهنت داری ممنون باشی، چون در نهایت تمرینِ تو را غنی می‌کنند.
- اگر روحیۀ تکرار را از کف دهی، تمرینت یکسره دشوار خواهد شد.
- ذن هیجان‌زدگی نیست، تمرکز بر روال معمول روزانه‌مان است.
بخشی از ذهن ذن، ذهن آغازگر
به نظر می‌رسد صبح زود که ساعت زنگ می‌زند و بلند می‌شوی حس خوبی نداری. رفتن و نشستن آسان نیست، حتی پس از آن که وارد ذن‌دو می‌شوی و شروع به ذاذن می‌کنی باید خودت را ترغیب کنی که خوب بنشینی. این‌ها همان امواج ذهن تو هستند. در ذاذن ناب نباید هیچ موجی در ذهنت باشد. همان‌طور که نشسته‌ای این امواج کوچک و کوچک‌تر می‌شوند و تلاش تو به احساسی ظریف‌تر بدل می‌شود.
می‌گوییم: «با کندن علف‌های هرز، گیاه را تقویت می‌کنیم.» علف‌های هرز را می‌کنیم و آن‌ها را نزدیک گیاه دفن می‌کنیم تا آن را تقویت کنیم. پس حتی اگر در تمرینت مشکلی داشتی، اگر هنگام نشستن در معرض امواجی بودی، همان امواج کمکت خواهند کرد. پس نباید از ذهنت ناراحت باشی. از قضا باید بابت علف‌های هرز ممنون باشی، چون در نهایت تمرین تو را غنی می‌کنند.
اگر این مورد را که علف‌های هرز در ذهنت به خوراک ذهنی بدل می‌شوند تجربه کنی، تمرینت پیشرفت چشم‌گیری خواهد داشت. پیشرفت را حس خواهی کرد. می‌فهمی که آن‌ها چطور به خوراک خود بدل می‌شوند. بی‌گمان کار چندانی ندارد که در مورد تمرینمان تفسیری فلسفی یا روان‌شناختی ارائه کنیم، ولی این کافی نیست. ما باید از اینکه چطور علف‌های هرزمان به خوراک تبدیل می‌شوند تجربۀ واقعی داشته باشیم.
اگر به کتاب‌هایی از نوع «ذهن ذن، ذهن آغازگر» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین کتاب‌های روان‌شناسی در وب‌سایت هر روز یک کتاب نمونه‌های بیشتری از این نوع آثار را بیابید.
عالی است.