«رحمت نبوی، خشونت جاهلی» با نام کامل «رحمت نبوی، خشونت جاهلی: رویکردی نو به رفتا پیامبر(ص) با مخالفان» اثری است از صابر اداک (نویسنده متولد ۱۳۴۹) که در سال ۱۳۸۹ منتشر شده است. این کتاب به بررسی سیره‌ی پیامبر اسلام در برخورد با مخالفان می‌پردازد.
درباره‌ی رحمت نبوی، خشونت جاهلی
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی نوشته دکتر صابر اداک، یک پژوهش جامع و تحلیلی درباره رویکرد پیامبر اسلام (ص) در برخورد با مخالفان است که با استفاده از مستندات تاریخی به بررسی سیره نبوی پرداخته است. این کتاب تلاش دارد تا با نگاهی نوین، تفسیرهای رایج از رفتارهای جنگی پیامبر را به چالش بکشد و تصویر کاملی از شخصیت ایشان به عنوان یک رهبر مدبر و انسان‌دوست ارائه دهد.
نویسنده با استناد به منابع تاریخی معتبر، به مقابله با تصاویری که در طی سالیان از پیامبر اسلام (ص) به عنوان فردی خشونت‌طلب به ویژه در برخورد با مخالفان ارائه شده است، می‌پردازد. این اتهامات بیشتر از سوی خاورشناسان و منتقدان غربی بوده و در برخی از آثار مستشرقان به شکلی گسترده تکرار شده است.
اداک در این کتاب نشان می‌دهد که پیامبر اسلام (ص) نه تنها آغازگر هیچ‌کدام از جنگ‌های بزرگ صدر اسلام نبوده، بلکه همواره تلاش می‌کرد تا مسائل را به شیوه‌های مسالمت‌آمیز حل و فصل کند. او به بررسی دقیق حوادث مهمی همچون ماجرای بنی‌قریظه و برخورد پیامبر با یهودیان مدینه و همچنین منافقان و مشرکان پرداخته و اثبات می‌کند که ایشان همواره گزینه صلح را بر جنگ ترجیح می‌داده‌اند.
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی با تحلیل دقیق سیره سیاسی و حکومتی پیامبر، نشان می‌دهد که هدف اصلی ایشان تربیت انسان‌ها و گسترش اخلاق نیکو بوده است. این پژوهش تأکید می‌کند که بسیاری از روایات و گزارش‌های تاریخی درباره جنگ‌های پیامبر، در گذر زمان دچار تغییر و تحریف شده‌اند و در برخی موارد به طور نادرست بر جنگ‌طلبی ایشان تأکید شده است.
نویسنده همچنین به تحلیل فضای اجتماعی و فرهنگی دوران صدر اسلام می‌پردازد و بیان می‌کند که جامعه اعراب قبل از اسلام تحت تأثیر فرهنگ جنگ و سلحشوری بود. این فرهنگ تأثیر زیادی بر نحوه نگارش تاریخ و سیره پیامبر گذاشته و باعث شده است که برخی از منابع تاریخی به‌جای تمرکز بر جنبه‌های رحمت و مدارا، بر جنگ‌ها و غزوات پیامبر تأکید کنند.
یکی از نکات مهم کتاب، بررسی سیاست‌های پیامبر اسلام (ص) در برخورد با سه گروه اصلی مخالفان است: مشرکان، اهل کتاب و منافقان. اداک به دقت نشان می‌دهد که پیامبر در مواجهه با هر یک از این گروه‌ها، استراتژی‌های متفاوتی را اتخاذ می‌کرده و همواره سعی داشته است تا تا حد امکان از برخورد نظامی پرهیز کند.
نویسنده همچنین به بررسی و نقد دیدگاه‌های مستشرقان و غربیان درباره سیره پیامبر اسلام (ص) پرداخته و تلاش کرده است تا به اتهامات و نقدهای آنان پاسخ دهد. او به ویژه به نقد دیدگاه‌های برخی از خاورشناسان معروف مانند پاپ بندیکت شانزدهم اشاره می‌کند که اسلام را به خشونت‌طلبی متهم کرده بودند.
این کتاب به طور خاص به این مسئله می‌پردازد که چگونه حکام مسلمان پس از پیامبر، با تأثیر از فرهنگ جاهلی و نیازهای سیاسی خود، برخی از روایات تاریخی را به نفع جنگ‌طلبی و توسعه‌طلبی تحریف کرده‌اند. این تحریفات باعث شده است که تصویر پیغمبر اسلام (ص) به عنوان یک رهبر صلح‌طلب و انسانی با اخلاق نیکو کم‌رنگ شود.
در نهایت، «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» به این نتیجه می‌رسد که حصرت محمد (ص) در تمام دوران زندگی خود، حتی در زمان زمامداری بر مدینه، همواره تلاش می‌کرده تا تعالیم رحمت و مهربانی را در جامعه گسترش دهد و مخالفان خود را با مدارا و صبر مواجه کند. این کتاب برای هر کسی که به دنبال شناخت دقیق‌تر از سیره پیامبر و رویکرد ایشان در برابر مخالفان است، مطالعه‌ای بسیار مفید خواهد بود.
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۱۳ است.
خلاصه‌ی محتوای رحمت نبوی، خشونت جاهلی
کتاب «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» نوشته دکتر صابر اداک، به بررسی رفتار پیغمبر اسلام (ص) با مخالفان خود، با رویکردی تاریخی و انتقادی می‌پردازد. این کتاب به طور خاص سعی دارد تصویری متفاوت از سیره نبوی ارائه دهد و نشان دهد که برخلاف برخی ادعاها، پیامبر اسلام آغازگر جنگ‌ها نبوده و همواره تلاش کرده است مسائل را به صورت مسالمت‌آمیز حل کند.
در این کتاب، به روایات تاریخی متعددی که غالباً از سوی خاورشناسان و منتقدان غربی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، پرداخته می‌شود. اداک با استفاده از اسناد تاریخی معتبر، تلاش می‌کند اتهام خشونت‌طلبی به پیامبر اسلام (ص) را رد کند و نشان دهد که پیامبر با سه گروه مخالفان اصلی یعنی مشرکان، اهل کتاب (یهودیان) و منافقان، با صبر و مدارا رفتار کرده است.
در بخش‌های مختلف کتاب، جنگ‌های مهمی مانند بدر، احد، خندق و همچنین حوادثی مانند ماجرای بنی‌قریظه و بنی‌نضیر بررسی می‌شوند. نویسنده به دقت نشان می‌دهد که بسیاری از این جنگ‌ها و برخوردها، واکنشی به تهدیدهای جدی علیه جامعه مسلمانان بوده و نه آغازگر خشونت.
صابر اداک همچنین تأکید می‌کند که بسیاری از روایات مربوط به جنگ‌ها و غزوات پیامبر در گذر زمان تحت تأثیر فرهنگ سلحشوری اعراب و همچنین نیازهای سیاسی حکام بعدی بزرگ‌نمایی و تحریف شده‌اند. به این ترتیب، هدف اصلی پیامبر که تربیت انسان‌ها و گسترش اخلاق نیکو بوده، تحت‌الشعاع این روایات قرار گرفته است.
در نهایت، این کتاب به دنبال آن است که تصویر واقعی پیغمبر اسلام (ص) به عنوان یک رهبر صلح‌طلب و مهربان را احیا کند و به نقد دیدگاه‌های مستشرقان و غربیان درباره سیره نبوی بپردازد.
بخش‌هایی از رحمت نبوی، خشونت جاهلی
رسالت پیامبر اسلام (ص) به سال ۶۱۰ میلادی و در زادگاهش مکه آغاز شد. وی که در این زمان چهل سال داشت، خود عضو یکی از طوایف بلندپایه مکه یعنی بنی‌هاشم بود که در میان اعراب از موقعیت و احترام ویژه‌ای برخوردار بودند و منصب سقایت حجّاج از دیرباز به آنان تعلق داشت.
شهر مکه در این هنگام، تحت سیطره تیره بزرگی از اعراب شمال (عَدْنانی) قرار داشت که «قُرَیش» خوانده می‌شدند. قریش عنوانی بود برای همه قبایلی که در جدّ دهم پیامبر (ص) (فِهْر بن مالک) یا جدّ دوازدهم (نَضْر بن کنانَه) به هم می‌رسیدند و جدّ اعلای آنان عدنان (جدّ بیستم پیامبر)، با چند واسطه نسب به اسماعیل (ع) می‌رساند.
پیش از این به‌ترتیب، قبایل عَمالِقَه، جُرْهُمیان و خُزاعَه بر مکه مسلط بودند. قریش به‌واسطه اقدامات و تلاش‌های «قُصَی بن کلاب» (جد چهارم پیامبر) حدود دو قرن پیش از ظهور اسلام بر خزاعه پیروز شده و اداره امور مکه را در دست گرفت. گفته می‌شود بت‌پرستی از دوره بنیخزاعه در مکه پدیدار شد و آن‌گاه به دین غالب اعراب در شبه جزیره مبدل گشت.
در میان شهرها و آبادی‌های شبه جزیره عربستان، مکه از امتیازات خاص و منحصر به فردی برخوردار بود. این شهر که در ناحیه حجاز و محصور میان کوه‌هاست، کعبه را که مورد احترام همه اعراب بود، در خود جای داده و همچنین به‌لحاظ نزدیکی به دریای سرخ، محل مناسبی برای استراحت و تجدید قوای کاروان‌های بازرگانی به‌حساب می‌آمد.
آمیختگی این دو امتیاز مذهبی و تجاری، مکه را به محلی مناسب برای داد و ستد و ارتباط اقوام و قبایل با یکدیگر مبدل کرده و رونق بی‌نظیری به آن بخشیده بود. این شهر از سده پنجم میلادی و به‌واسطه نابودی تمدن یمن و مهاجرت اعراب جنوب به مناطق مرکزی و شمالی، شهر آبادانی به‌شمار می‌رفت.
امتیازات اداری و اقتصادی مکه در انحصار قریش بود و نذورات و هدایای قبایل و زائران کعبه و همچنین سود سرشاری که از قِبَل بازارهای موسمی و آمد و رفت کاروان‌های تجاری عاید شهر می‌شد، نهایتاً به کیسه سران و اشراف قریش می‌ریخت.
ثروت کلانی که از تسلط بر مکه و مناصب آن همچون سقایت و رفادت و حجابت نصیب آنان می‌شد و منافع حاصل از تجارت و سفرهای تابستانی و زمستانی به سرزمین‌های مجاور، موقعیت ممتاز و غیرقابل رقابتی برای قریش فراهم می‌کرد که با معنویت برآمده از تولیت کعبه آمیخته بودو باعث می‌شد که جریان بازرگانی در جزیره‌العرب که مهم‌ترین منبع درآمد و رونق اقتصادی در این سرزمین بیابانی به‌شمار می‌رفت، تقریباً در انحصار آنان باشد و در مجموع، نوعی اقتدار و مهابت همراه با ترس و احترام در کلّ شبه جزیره برای آنان ایجاد کند.
البته چنان‌که گفته شد، آن همه ثروت و مواهب مادی تنها نصیب سران و اشراف قبایل و طبقه‌ای از بازرگانان و تجّار می‌شد و افراد فرودست و ضعفا و بردگان که اکثریت مردم را تشکیل می‌دادند، بهره‌ای از آن نداشتند.
مکه گرفتار ظلم و بی‌عدالتی بود و نهایت فقر و غایت توانگری در آن دیده می‌شد. افزون بر این، شرک و بت‌پرستی و عدم اعتقاد به زندگی پس از مرگ، عناصر و صفات اخلاق انسانی را در این جامعه فروکاسته و حاکمیت زر و زور و جهل و خشونت را موجب گشته بود.
درحقیقت اعتبار و رونق مکه، وابسته به وجود خانه کعبه و بت‌های متعددی بود که در آن جای گرفته بودند و اعراب را از دور و نزدیک به آن‌سو جذب می‌کردند، واِلّا مکه را نه آب و هوای خوشی بود و نه طبیعت چشم‌نواز و دلربایی. اشراف قریش به‌خوبی بر این حقیقت واقف بودند و می‌دانستند که سروری و موقعیت ممتاز خود را میان اعراب، مدیون نظام بت‌پرستی و همین پیکره‌های بی‌جان هستند و به‌عبارتی روشن‌تر مدیون جهل و نادانی مردم.
پس طبیعی بود که برای حفظ موقعیت خود و استمرار این شرایط بکوشند و با هر پدیده‌ای که نظام کهن و پایدار آنان را تهدید کند، به‌شدت مخالفت ورزند.
………………..
این ده تن که نام برده شد، بنا بر نظر اکثر سیره‌نویسان، از سوی پیامبر (ص) محکوم به مرگ بودند. ولی چنان که دیدیم، تنها چهار تن از آنان به قتل رسیدند و سایرین که از کرده‌های خود پشیمان شده و عذر تقصیر به نزد پیامبر (ص) آوردند، مورد عفو قرار گرفتند.
چه‌بسا اگر آن چهار مقتول نیز از گذشته‌ی خود برائت می‌جستند و تقاضای بخشش می‌نمودند، از رحمت پیامبر (ص) بی‌نصیب نمی‌ماندند و پیامبر رحمت گشایشی در کارشان می‌نمود. جز این گروه کسانی نیز بودند که هرچند محکوم به مرگ نشده بودند، اما از آنجا که تاکنون در صف دشمنان و آزاردهنگان پیامبر (ص) جای داشته و می‌ترسیدند که مورد عقوبت مسلمانان قرار گیرند،
در روز فتح مکه گریختند یا پنهان شدند. اما آن‌ها هم با مشاهده‌ی خلق نیکوی پیامبر (ص) و اطمینان از بخشایش او به‌تدریج نزد آن حضرت آمدند و طلب عفو کردند. برخی از آنان نیز پیش از رسیدن سپاه اسلام و در بین راه به دیدار پیامبر (ص) شتافته و از ایشان عذر خواسته بودند. متذکر می‌شویم که برخی از منابع تعدادی از این پشیمانان را جزء همان افراد مهدورالدّم مذکور به شمار آورده و همراه با آنان نام برده‌اند.
اگر به کتاب رحمت نبوی خشونت جاهلی علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های مذهبی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار مشابه نیز آشنا شوید.
31 شهریور 1403
رحمت نبوی، خشونت جاهلی
«رحمت نبوی، خشونت جاهلی» با نام کامل «رحمت نبوی، خشونت جاهلی: رویکردی نو به رفتا پیامبر(ص) با مخالفان» اثری است از صابر اداک (نویسنده متولد ۱۳۴۹) که در سال ۱۳۸۹ منتشر شده است. این کتاب به بررسی سیره‌ی پیامبر اسلام در برخورد با مخالفان می‌پردازد.
درباره‌ی رحمت نبوی، خشونت جاهلی
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی نوشته دکتر صابر اداک، یک پژوهش جامع و تحلیلی درباره رویکرد پیامبر اسلام (ص) در برخورد با مخالفان است که با استفاده از مستندات تاریخی به بررسی سیره نبوی پرداخته است. این کتاب تلاش دارد تا با نگاهی نوین، تفسیرهای رایج از رفتارهای جنگی پیامبر را به چالش بکشد و تصویر کاملی از شخصیت ایشان به عنوان یک رهبر مدبر و انسان‌دوست ارائه دهد.
نویسنده با استناد به منابع تاریخی معتبر، به مقابله با تصاویری که در طی سالیان از پیامبر اسلام (ص) به عنوان فردی خشونت‌طلب به ویژه در برخورد با مخالفان ارائه شده است، می‌پردازد. این اتهامات بیشتر از سوی خاورشناسان و منتقدان غربی بوده و در برخی از آثار مستشرقان به شکلی گسترده تکرار شده است.
اداک در این کتاب نشان می‌دهد که پیامبر اسلام (ص) نه تنها آغازگر هیچ‌کدام از جنگ‌های بزرگ صدر اسلام نبوده، بلکه همواره تلاش می‌کرد تا مسائل را به شیوه‌های مسالمت‌آمیز حل و فصل کند. او به بررسی دقیق حوادث مهمی همچون ماجرای بنی‌قریظه و برخورد پیامبر با یهودیان مدینه و همچنین منافقان و مشرکان پرداخته و اثبات می‌کند که ایشان همواره گزینه صلح را بر جنگ ترجیح می‌داده‌اند.
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی با تحلیل دقیق سیره سیاسی و حکومتی پیامبر، نشان می‌دهد که هدف اصلی ایشان تربیت انسان‌ها و گسترش اخلاق نیکو بوده است. این پژوهش تأکید می‌کند که بسیاری از روایات و گزارش‌های تاریخی درباره جنگ‌های پیامبر، در گذر زمان دچار تغییر و تحریف شده‌اند و در برخی موارد به طور نادرست بر جنگ‌طلبی ایشان تأکید شده است.
نویسنده همچنین به تحلیل فضای اجتماعی و فرهنگی دوران صدر اسلام می‌پردازد و بیان می‌کند که جامعه اعراب قبل از اسلام تحت تأثیر فرهنگ جنگ و سلحشوری بود. این فرهنگ تأثیر زیادی بر نحوه نگارش تاریخ و سیره پیامبر گذاشته و باعث شده است که برخی از منابع تاریخی به‌جای تمرکز بر جنبه‌های رحمت و مدارا، بر جنگ‌ها و غزوات پیامبر تأکید کنند.
یکی از نکات مهم کتاب، بررسی سیاست‌های پیامبر اسلام (ص) در برخورد با سه گروه اصلی مخالفان است: مشرکان، اهل کتاب و منافقان. اداک به دقت نشان می‌دهد که پیامبر در مواجهه با هر یک از این گروه‌ها، استراتژی‌های متفاوتی را اتخاذ می‌کرده و همواره سعی داشته است تا تا حد امکان از برخورد نظامی پرهیز کند.
نویسنده همچنین به بررسی و نقد دیدگاه‌های مستشرقان و غربیان درباره سیره پیامبر اسلام (ص) پرداخته و تلاش کرده است تا به اتهامات و نقدهای آنان پاسخ دهد. او به ویژه به نقد دیدگاه‌های برخی از خاورشناسان معروف مانند پاپ بندیکت شانزدهم اشاره می‌کند که اسلام را به خشونت‌طلبی متهم کرده بودند.
این کتاب به طور خاص به این مسئله می‌پردازد که چگونه حکام مسلمان پس از پیامبر، با تأثیر از فرهنگ جاهلی و نیازهای سیاسی خود، برخی از روایات تاریخی را به نفع جنگ‌طلبی و توسعه‌طلبی تحریف کرده‌اند. این تحریفات باعث شده است که تصویر پیغمبر اسلام (ص) به عنوان یک رهبر صلح‌طلب و انسانی با اخلاق نیکو کم‌رنگ شود.
در نهایت، «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» به این نتیجه می‌رسد که حصرت محمد (ص) در تمام دوران زندگی خود، حتی در زمان زمامداری بر مدینه، همواره تلاش می‌کرده تا تعالیم رحمت و مهربانی را در جامعه گسترش دهد و مخالفان خود را با مدارا و صبر مواجه کند. این کتاب برای هر کسی که به دنبال شناخت دقیق‌تر از سیره پیامبر و رویکرد ایشان در برابر مخالفان است، مطالعه‌ای بسیار مفید خواهد بود.
کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۱۳ است.
خلاصه‌ی محتوای رحمت نبوی، خشونت جاهلی
کتاب «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» نوشته دکتر صابر اداک، به بررسی رفتار پیغمبر اسلام (ص) با مخالفان خود، با رویکردی تاریخی و انتقادی می‌پردازد. این کتاب به طور خاص سعی دارد تصویری متفاوت از سیره نبوی ارائه دهد و نشان دهد که برخلاف برخی ادعاها، پیامبر اسلام آغازگر جنگ‌ها نبوده و همواره تلاش کرده است مسائل را به صورت مسالمت‌آمیز حل کند.
در این کتاب، به روایات تاریخی متعددی که غالباً از سوی خاورشناسان و منتقدان غربی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، پرداخته می‌شود. اداک با استفاده از اسناد تاریخی معتبر، تلاش می‌کند اتهام خشونت‌طلبی به پیامبر اسلام (ص) را رد کند و نشان دهد که پیامبر با سه گروه مخالفان اصلی یعنی مشرکان، اهل کتاب (یهودیان) و منافقان، با صبر و مدارا رفتار کرده است.
در بخش‌های مختلف کتاب، جنگ‌های مهمی مانند بدر، احد، خندق و همچنین حوادثی مانند ماجرای بنی‌قریظه و بنی‌نضیر بررسی می‌شوند. نویسنده به دقت نشان می‌دهد که بسیاری از این جنگ‌ها و برخوردها، واکنشی به تهدیدهای جدی علیه جامعه مسلمانان بوده و نه آغازگر خشونت.
صابر اداک همچنین تأکید می‌کند که بسیاری از روایات مربوط به جنگ‌ها و غزوات پیامبر در گذر زمان تحت تأثیر فرهنگ سلحشوری اعراب و همچنین نیازهای سیاسی حکام بعدی بزرگ‌نمایی و تحریف شده‌اند. به این ترتیب، هدف اصلی پیامبر که تربیت انسان‌ها و گسترش اخلاق نیکو بوده، تحت‌الشعاع این روایات قرار گرفته است.
در نهایت، این کتاب به دنبال آن است که تصویر واقعی پیغمبر اسلام (ص) به عنوان یک رهبر صلح‌طلب و مهربان را احیا کند و به نقد دیدگاه‌های مستشرقان و غربیان درباره سیره نبوی بپردازد.
بخش‌هایی از رحمت نبوی، خشونت جاهلی
رسالت پیامبر اسلام (ص) به سال ۶۱۰ میلادی و در زادگاهش مکه آغاز شد. وی که در این زمان چهل سال داشت، خود عضو یکی از طوایف بلندپایه مکه یعنی بنی‌هاشم بود که در میان اعراب از موقعیت و احترام ویژه‌ای برخوردار بودند و منصب سقایت حجّاج از دیرباز به آنان تعلق داشت.
شهر مکه در این هنگام، تحت سیطره تیره بزرگی از اعراب شمال (عَدْنانی) قرار داشت که «قُرَیش» خوانده می‌شدند. قریش عنوانی بود برای همه قبایلی که در جدّ دهم پیامبر (ص) (فِهْر بن مالک) یا جدّ دوازدهم (نَضْر بن کنانَه) به هم می‌رسیدند و جدّ اعلای آنان عدنان (جدّ بیستم پیامبر)، با چند واسطه نسب به اسماعیل (ع) می‌رساند.
پیش از این به‌ترتیب، قبایل عَمالِقَه، جُرْهُمیان و خُزاعَه بر مکه مسلط بودند. قریش به‌واسطه اقدامات و تلاش‌های «قُصَی بن کلاب» (جد چهارم پیامبر) حدود دو قرن پیش از ظهور اسلام بر خزاعه پیروز شده و اداره امور مکه را در دست گرفت. گفته می‌شود بت‌پرستی از دوره بنیخزاعه در مکه پدیدار شد و آن‌گاه به دین غالب اعراب در شبه جزیره مبدل گشت.
در میان شهرها و آبادی‌های شبه جزیره عربستان، مکه از امتیازات خاص و منحصر به فردی برخوردار بود. این شهر که در ناحیه حجاز و محصور میان کوه‌هاست، کعبه را که مورد احترام همه اعراب بود، در خود جای داده و همچنین به‌لحاظ نزدیکی به دریای سرخ، محل مناسبی برای استراحت و تجدید قوای کاروان‌های بازرگانی به‌حساب می‌آمد.
آمیختگی این دو امتیاز مذهبی و تجاری، مکه را به محلی مناسب برای داد و ستد و ارتباط اقوام و قبایل با یکدیگر مبدل کرده و رونق بی‌نظیری به آن بخشیده بود. این شهر از سده پنجم میلادی و به‌واسطه نابودی تمدن یمن و مهاجرت اعراب جنوب به مناطق مرکزی و شمالی، شهر آبادانی به‌شمار می‌رفت.
امتیازات اداری و اقتصادی مکه در انحصار قریش بود و نذورات و هدایای قبایل و زائران کعبه و همچنین سود سرشاری که از قِبَل بازارهای موسمی و آمد و رفت کاروان‌های تجاری عاید شهر می‌شد، نهایتاً به کیسه سران و اشراف قریش می‌ریخت.
ثروت کلانی که از تسلط بر مکه و مناصب آن همچون سقایت و رفادت و حجابت نصیب آنان می‌شد و منافع حاصل از تجارت و سفرهای تابستانی و زمستانی به سرزمین‌های مجاور، موقعیت ممتاز و غیرقابل رقابتی برای قریش فراهم می‌کرد که با معنویت برآمده از تولیت کعبه آمیخته بودو باعث می‌شد که جریان بازرگانی در جزیره‌العرب که مهم‌ترین منبع درآمد و رونق اقتصادی در این سرزمین بیابانی به‌شمار می‌رفت، تقریباً در انحصار آنان باشد و در مجموع، نوعی اقتدار و مهابت همراه با ترس و احترام در کلّ شبه جزیره برای آنان ایجاد کند.
البته چنان‌که گفته شد، آن همه ثروت و مواهب مادی تنها نصیب سران و اشراف قبایل و طبقه‌ای از بازرگانان و تجّار می‌شد و افراد فرودست و ضعفا و بردگان که اکثریت مردم را تشکیل می‌دادند، بهره‌ای از آن نداشتند.
مکه گرفتار ظلم و بی‌عدالتی بود و نهایت فقر و غایت توانگری در آن دیده می‌شد. افزون بر این، شرک و بت‌پرستی و عدم اعتقاد به زندگی پس از مرگ، عناصر و صفات اخلاق انسانی را در این جامعه فروکاسته و حاکمیت زر و زور و جهل و خشونت را موجب گشته بود.
درحقیقت اعتبار و رونق مکه، وابسته به وجود خانه کعبه و بت‌های متعددی بود که در آن جای گرفته بودند و اعراب را از دور و نزدیک به آن‌سو جذب می‌کردند، واِلّا مکه را نه آب و هوای خوشی بود و نه طبیعت چشم‌نواز و دلربایی. اشراف قریش به‌خوبی بر این حقیقت واقف بودند و می‌دانستند که سروری و موقعیت ممتاز خود را میان اعراب، مدیون نظام بت‌پرستی و همین پیکره‌های بی‌جان هستند و به‌عبارتی روشن‌تر مدیون جهل و نادانی مردم.
پس طبیعی بود که برای حفظ موقعیت خود و استمرار این شرایط بکوشند و با هر پدیده‌ای که نظام کهن و پایدار آنان را تهدید کند، به‌شدت مخالفت ورزند.
………………..
این ده تن که نام برده شد، بنا بر نظر اکثر سیره‌نویسان، از سوی پیامبر (ص) محکوم به مرگ بودند. ولی چنان که دیدیم، تنها چهار تن از آنان به قتل رسیدند و سایرین که از کرده‌های خود پشیمان شده و عذر تقصیر به نزد پیامبر (ص) آوردند، مورد عفو قرار گرفتند.
چه‌بسا اگر آن چهار مقتول نیز از گذشته‌ی خود برائت می‌جستند و تقاضای بخشش می‌نمودند، از رحمت پیامبر (ص) بی‌نصیب نمی‌ماندند و پیامبر رحمت گشایشی در کارشان می‌نمود. جز این گروه کسانی نیز بودند که هرچند محکوم به مرگ نشده بودند، اما از آنجا که تاکنون در صف دشمنان و آزاردهنگان پیامبر (ص) جای داشته و می‌ترسیدند که مورد عقوبت مسلمانان قرار گیرند،
در روز فتح مکه گریختند یا پنهان شدند. اما آن‌ها هم با مشاهده‌ی خلق نیکوی پیامبر (ص) و اطمینان از بخشایش او به‌تدریج نزد آن حضرت آمدند و طلب عفو کردند. برخی از آنان نیز پیش از رسیدن سپاه اسلام و در بین راه به دیدار پیامبر (ص) شتافته و از ایشان عذر خواسته بودند. متذکر می‌شویم که برخی از منابع تعدادی از این پشیمانان را جزء همان افراد مهدورالدّم مذکور به شمار آورده و همراه با آنان نام برده‌اند.
اگر به کتاب رحمت نبوی خشونت جاهلی علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های مذهبی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار مشابه نیز آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات ایران، تاریخ، مذهبی
۰ برچسب‌ها: ادبیات ایران، صابر اداک، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب