دلیران شوش

«دلیران شوش» با نام کامل «دلیران شوش: شرح جنگ‌ها و فتوحات خشایارشا، برگی از تاریخ ایران باستان» اثری است از شاپور آرین نژاد (نویسنده‌ی زاده‌ی تهران، از ۱۳۰۳ تا ۱۳۴۶) که در سال ۱۳۷۶ منتشر شده است. این کتاب با روایت داستانی جذاب به شرح جنگ‌ها و فتوحات خشایارشا می‌پردازد.

درباره‌ی دلیران شوش

دلیران شوش، رمانی تاریخی نوشته شاپور آرین‌نژاد، یکی از آثار برجسته ادبیات داستانی ایران در قرن بیستم است که در دو جلد منتشر شده است. این کتاب، داستانی حماسی از جنگ‌ها و فتوحات خشایارشا، شاه هخامنشی، را به تصویر می‌کشد و بخشی از تاریخ ایران باستان را از طریق قلمی شیوا و مستند به وقایع تاریخی روایت می‌کند. عنوان فرعی کتاب، برگی از تاریخ ایران، به‌خوبی نشانگر نگاهی تاریخی-داستانی به این دوره مهم از تاریخ ایران است.

داستان این رمان در بستر حوادثی رخ می‌دهد که در زمان خشایارشا، فرزند داریوش بزرگ، روی داده است. خشایارشا به عنوان یکی از پادشاهان مهم هخامنشی، نقشی کلیدی در گسترش امپراتوری ایران داشته و فتوحات بسیاری در کارنامه او به چشم می‌خورد. کتاب با تمرکز بر جنگ‌ها و فتوحات او، خواننده را به دنیای پرماجرای ایران باستان می‌برد؛ دوره‌ای که ایران به عنوان یک ابرقدرت جهانی، در حال نبرد و تعامل با قدرت‌های دیگر زمان خود مانند یونان بود.

شاپور آرین‌نژاد در دلیران شوش با بهره‌گیری از تخیل داستانی خود، توانسته است شخصیت خشایارشا را به عنوان یک فرمانروای پرقدرت و جسور به تصویر بکشد. شخصیت‌پردازی در این کتاب به گونه‌ای است که خشایارشا تنها به عنوان یک جنگجو شناخته نمی‌شود، بلکه به عنوان فردی با تفکرات عمیق در باب حکومت‌داری و کشورداری نیز به مخاطب معرفی می‌گردد. این نگاه متوازن به شخصیت‌ها، همراه با جزئیات دقیق تاریخی، کتاب را به یکی از آثار ماندگار ادبیات تاریخی ایران تبدیل کرده است.

یکی از ویژگی‌های برجسته دلیران شوش، بازخوانی دقیق و مستند از سنگ‌نوشته‌ها و آثار باستانی دوران هخامنشی است. نویسنده با مطالعه و تحلیل این آثار، موفق شده است تا فضای واقعی آن دوران را به تصویر بکشد و از این رهگذر، برتری و قدرت پادشاهان هخامنشی در زمینه‌هایی همچون مدیریت سیاسی، نظامی و فرهنگی را به اثبات برساند. مقایسه سیستم ارتباطی و پست در دوران هخامنشیان با دوره‌های بعدی، از دیگر نکاتی است که به‌طور دقیق در این کتاب به آن پرداخته شده و نشان‌دهنده اهمیت تاریخی این دوره در پیشرفت‌های ساختاری امپراتوری ایران است.

بخش دوم کتاب به توصیف تلاش‌های خشایارشا در جهت حفظ و گسترش امپراتوری و جنگ‌های او در مقابل قدرت‌های خارجی، به‌ویژه یونان، اختصاص دارد. این جنگ‌ها، که از مشهورترین آن‌ها نبرد ترموپیل و سالامیس هستند، در تاریخ به عنوان نقطه عطف‌هایی مهم در جنگ‌های ایران و یونان ثبت شده‌اند. آرین‌نژاد با استفاده از منابع تاریخی و تلفیق آن با روایت داستانی جذاب، این نبردها را به شکلی زنده و هیجان‌انگیز توصیف کرده است.

در کنار توصیف‌های دقیق و جذاب از نبردها، نویسنده تلاش کرده است تا به زندگی اجتماعی و فرهنگی دوران هخامنشی نیز نگاهی بیاندازد. از جمله این موضوعات می‌توان به بررسی شیوه‌های کشورداری و توسعه راه‌ها و سیستم پستی که خشایارشا از پدرش داریوش به ارث برده بود، اشاره کرد. این کتاب نشان می‌دهد که هخامنشیان نه تنها در میدان جنگ قدرت داشتند، بلکه در زمینه‌های عمرانی و اجتماعی نیز به دنبال ایجاد پیشرفت‌هایی بنیادین بودند.

یکی دیگر از جنبه‌های قابل توجه در دلیران شوش، نحوه تعامل خشایارشا با نخبگان و فرماندهان نظامی است. نویسنده با خلق دیالوگ‌های هوشمندانه و ایجاد تنش‌های دراماتیک میان شخصیت‌ها، توانسته است زوایای پنهان از روابط سیاسی و نظامی این دوران را به‌خوبی آشکار کند. این جنبه از رمان باعث می‌شود که کتاب، علاوه بر یک داستان جنگی، به یک تحلیل روان‌شناختی از قدرت نیز تبدیل شود.

دلیران شوش همچنین به‌خوبی توانسته است ابعاد حماسی شخصیت‌های ایرانی را نشان دهد. شاپور آرین‌نژاد با مهارت تمام، شخصیت‌هایی خلق کرده است که در عین حال که درگیر نبردهای خونین و سختی‌های امپراتوری هستند، ویژگی‌های انسانی خود را نیز حفظ کرده‌اند. همین امر باعث شده تا خواننده بتواند با این شخصیت‌ها ارتباط عمیق‌تری برقرار کند.

چاپ نخست این کتاب در سال ۱۳۷۶ توسط نشر سمیر در تهران منتشر شد و به سرعت توجه خوانندگان و منتقدان را به خود جلب کرد. چاپ‌های دوم و سوم نیز در سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۸۷ منتشر شدند که نشان‌دهنده استقبال گسترده از این اثر است. علاوه بر آن، چاپ دیگری از کتاب توسط نشر افراسیاب در سال ۱۳۸۰ منتشر شده که همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع داستانی درباره دوران هخامنشیان شناخته می‌شود.

دلیران شوش با روایتی گیرا و جذاب، توانسته است بخش مهمی از تاریخ ایران باستان را به شیوه‌ای داستانی به نسل جدید معرفی کند. این کتاب نه تنها برای علاقه‌مندان به تاریخ، بلکه برای دوستداران ادبیات حماسی و داستان‌های پرماجرا نیز خواندنی و ارزشمند است.

کتاب دلیران شوش در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۳۳ با بیش از ۱۵ رای و ۱ نقد و نظر است.

داستان دلیران شوش

رمان دلیران شوش در دوران شکوه و اقتدار امپراتوری هخامنشی روایت می‌شود و داستان زندگی و جنگ‌های خشایارشا، پسر داریوش اول، را در قالبی حماسی و تاریخی به تصویر می‌کشد. داستان در حدود ۴۸۵ سال پیش از میلاد آغاز می‌شود، زمانی که داریوش اول بر ایران بزرگ حکومت می‌کند. او با فتح بابل و دیگر سرزمین‌های بزرگ آن زمان، ایران را به اوج قدرت رسانده است. در این دوران، شهر شوش، پایتخت دوم هخامنشیان، با طبیعت زیبا و قصرهای باشکوه خود، به‌مثابه بهشتی بر روی زمین جلوه می‌کند.

ماجراهای کتاب از یکی از شب‌های آرام و زیبای شوش آغاز می‌شود، جایی که در کاخ سلطنتی، حوادثی غیرمنتظره در حال وقوع است. شخصیت‌هایی مانند «مانیا»، سوگلی داریوش و مادر «آرت‌بازان»، فرزند ارشد او، در کانون داستان قرار دارند. کاخ سلطنتی با دیوارهای بلند و نگهبانان وفادار، نشان از قدرت و شکوه داریوش دارد. با این حال، در پس این ظاهر باشکوه، رازها و توطئه‌های زیادی جریان دارد که در ادامه داستان به تدریج آشکار می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین اتفاقات کتاب، شرح شورش‌هایی است که پس از فتح بابل و تسخیر کلده رخ می‌دهد. با وجود اینکه داریوش موفق به تسخیر این سرزمین‌ها شده و آن‌ها را خراج‌گذار ایران کرده است، اما عده‌ای از مردم بومی این مناطق، به دلیل فشار خراج‌های سنگین، به نارضایتی و شورش دست می‌زنند. این ناآرامی‌ها به یکی از محورهای اصلی داستان تبدیل می‌شود و نقش مهمی در پیچیدگی‌های سیاسی و نظامی زمان داریوش و خشایارشا ایفا می‌کند.

در ادامه، شخصیت «میلاد»، که یکی از فرماندهان نزدیک به خشایارشا است، به تصویر کشیده می‌شود. او در خلال مکالماتی با دیگر شخصیت‌های کتاب، رازهایی از تاریخ جنگ‌ها و فتوحات هخامنشیان را برملا می‌کند. میلاد با توضیح درباره‌ی «شی‌کوشی»، یکی از رهبران شورشیان بابل، به نوعی از دشمنی‌های داخلی و خارجی که امپراتوری هخامنشی با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، پرده برمی‌دارد.

با گذشت زمان، داستان به تلاش‌های خشایارشا برای حفظ وحدت و قدرت امپراتوری می‌پردازد. او باید هم با دشمنان خارجی مانند یونانیان که تهدیدی جدی برای مرزهای ایران هستند، مقابله کند و هم شورش‌های داخلی را که ناشی از نارضایتی برخی از مناطق فتح شده است، سرکوب نماید. نویسنده در این بخش از کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه خشایارشا با استفاده از تاکتیک‌های نظامی و دیپلماسی توانسته است کنترل اوضاع را به دست بگیرد و امپراتوری را از فروپاشی نجات دهد.

پایان داستان به شکل حماسی و جذاب به نبردهای بزرگ خشایارشا با یونانیان ختم می‌شود. این جنگ‌ها، به‌ویژه نبردهای ترموپیل و سالامیس، از وقایع سرنوشت‌سازی هستند که تاثیر زیادی بر تاریخ ایران و یونان گذاشته‌اند. دلیران شوش با تلفیق تاریخ و تخیل داستانی، تصویری زنده و هیجان‌انگیز از این دوران پرتنش ارائه می‌دهد و خواننده را به دنیای پرفراز و نشیب پادشاهی هخامنشیان می‌برد.

بخش‌هایی از دلیران شوش

۴۸۵ سال به میلاد مسیح باقی است. داریوش اول بر سرزمین زرخیز و پهناور پارس حکومت می‌کند. ماه دوم بهار است. طبیعت زیبا در نهایت طراوت و قشنگی، شوش  پایتخت دوم داریوش را بهشت جلوه می‌دهد. پوششی از حریر سبزرنگ، همه جا را پوشانیده زمین و آسمان سبز است.

شب‌های شوش خصوصاً در ماه‌های نیسان در تمام جهان نظیر ندارد. قصرهای سلطنتی که به‌وسیله‌ی سربازان زرین‌کمر گارد جاویدان محافظت می‌شوند، در مرکز شهر خودنمایی می‌کنند. در یکی از اتاق‌های قصر سلطنتی داریوش اول در ساعات آخرین یکی از شبهای ماه دوم بهار، حوادث جالبی به وقوع می‌پیوست.

این اطاق در قصر شمالی کاخ سلطنتی قرار دارد و متعلق به «مانیا» سوگلی و مادر «آرت‌بازان» فرزند ارشد داریوش است. ساختمان‌های ضلع شمالی کاخ بزرگ سلطنتی عبارت از چهار قصر مجزا بود که دیواره‌ی کوتاهی از میله‌های فلزی، آن‌ها را از یکدیگر جدا می‌کرد.

…………………

جامی دیگر پر نموده به دست میلاد داد وگفت دوست عزیز شما هنوز نمیدانید شی کوشی کیست واز این رو ناچارم توضیح مختصری در حاشیه سئوال شما بدهم وسپس به داد پاسخ مبادرت نمایم .

سالها پیش بعد از اینکه داریوش شاه بابل راتسخیر نمود و کلده راخراجگزار پارس گردانید وبل شیمانی قبول کرد که سالیانه خراج لازم را بپردازد. در گوشه کنار کشور عده ای از میهن پرستان کا از وضع موجود ناراضی بودند وبه پرداخت خراج سالیانه که مستقیما برشانه های ملت فقیر این مملکت سنگینی میکرد.

…………………

آنشب با اینکه ساعتی از نواختن طبل دوم گذشته و قاعدتاً باید عموم سکنه کاخ به خواب رفته باشند معهذا در عمارت مانیا هنوز فعالیت مختصری محسوس بود. مدخل عمارت یعنی پلکان راهرو ورودی قصر بوسیله دو تن از سربازان محافظت می‌شد. سپاهیان هر یک نیزه بلندی در دست گرفته کلاهخود و زره و کمربند زرین آنها در پرتو مشعل کمرنگی که بد‌یوار پلکان نصب شده بود، تلالوء مخصوصی داشت.

 

اگر به کتاب دلیران شوش علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین آثار شاپور آرین نژاد در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار این نویسنده‌ی خوش‌قریحه و چیره‌دست نیز آشنا شوید.