چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم

«چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم» با نام کامل «چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم: پشت پرده‌ی انقلاب داده‌ها در فوتبال» نوشته یان گراهام (نویسنده و تحلیل‌گر داده‌های فوتبال اهل انگلیس) که در سال ۲۰۲۴ منتشر شده است. این کتاب نشان می‌دهد چگونه با به‌کارگیری علم داده و تحلیل‌های آماری در تصمیم‌سازی و تاکتیک‌های تیمی، باشگاه‌ها می‌توانند مسیر قهرمانی در لیگ برتر را هموار کنند.

درباره‌ی چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم

انقلاب داده‌ها در فوتبال از جمله تحوّلات بنیادینی است که چشم‌انداز این رشته را دگرگون کرده و توانسته مرز میان حدس و تصوّر و تحلیل دقیق را به‌طور محسوس کاهش دهد. کتاب «چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم» (How to Win the Premier League: The Inside Story of Football’s Data Revolution) با نگاهی همه‌جانبه و مستند، پرده از پشت‌پرده این تحوّل برمی‌دارد و نشان می‌دهد که چگونه علم داده توانسته به عنصری کلیدی در قهرمانی تیم‌ها بدل شود.

یان گراهام، دانشمند داده‌ای که سال‌ها به‌عنوان مدیر تحقیقات باشگاه لیورپول فعالیت داشت، در این اثر مشترک با خواننده به سفری جذاب در دل اتاق‌های داده، جلسات تحلیل، و مصاحبه‌های پشت صحنه می‌برد. او با بهره‌گیری از تجربیات منحصر‌به‌فرد خود در روزهایی که لیورپول پس از سال‌ها انتظار بار دیگر به اوج رسید، نمادهای اصلی کاربرد علم در فوتبال را به تصویر می‌کشد.

در فصل‌های اولیه، گراهام مبانی نظری و تاریخی ظهور علم داده در ورزش را تشریح می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه ورود سنجش‌های کمی به فوتبال آغاز شد. او با پرداختن به نمونه‌های ابتدایی از کاربرد ساده آمارهای پایه تا مدل‌های پیشرفته، چارچوبی گسترده برای فهم اهمیت این رشته در اختیار خواننده می‌گذارد.

بخش میانی کتاب با ارائه مطالعات موردی جذاب، روند شکل‌گیری مدل‌های پیش‌بینی نتیجه و شناسایی استعدادها را روشن می‌سازد. داستان‌هایی از استفاده داده برای تحلیل شوتزن‌ها، بررسی حرکات بازیکنان و حتی مانورهای تاکتیکی در جریان بازی‌های مهم، عمق فنی و عملی کاربرد علم را به نمایش می‌گذارند.

یکی از نکات برجسته اثر، شرح چالش‌های فراوانی است که پذیرش علم داده در باشگاه‌های سنتی فوتبال با آن مواجه بود. گراهام با صراحت از مقاومت مربیان قدیمی و شکاف فرهنگی میان تحلیل‌گران و کادر فنی می‌گوید و نشان می‌دهد که عبور از این موانع تا چه حد نیازمند گفتگو، شفافیت و نتایج ملموس بوده است.

در فصلی مجزا، نویسنده به ابزارها و تکنولوژی‌های به‌روز مانند یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی می‌پردازد. او با مثال‌های عینی نشان می‌دهد که چگونه الگوریتم‌های پیچیده می‌توانند الگوهای پنهان را در حجم عظیمی از داده‌ها کشف کرده و تصمیم‌سازی را بهبود بخشند.

تمرکز قابل توجه دیگری که در کتاب می‌بینیم، اهمیت داده‌محوری در مدیریت منابع انسانی تیم است. گراهام شرح می‌دهد چگونه تحلیل‌های روان‌شناختی و بیومکانیکی می‌توانند به کاهش مصدومیت، افزایش روحیه بازیکنان و بهینه‌سازی تمرینات منجر شوند.

در ادامه، بحث اخلاق و حریم خصوصی در کاربرد داده‌های ورزشی مطرح می‌شود. نویسنده با نگرشی منتقدانه، به پیامدهای احتمالی افشای بیش‌ازحد اطلاعات شخصی بازیکنان و تاثیر آن بر فضای رقابتی می‌پردازد و راهکارهایی برای حفظ تعادل ارائه می‌کند.

فصل‌های پایانی کتاب چشم‌اندازی به آینده این انقلاب می‌دوزند؛ جایی که فوتبال بیش از هر زمان دیگری به‌وسیله ترکیب علم و تجربه انسانی پیش خواهد رفت. گراهام پیش‌بینی می‌کند که اتکا به داده در دهه‌های آینده می‌تواند به توسعه قالب‌های جدید لیگ‌ها، طرح‌های درآمدزایی نوآورانه و حتی تغییرات قوانین منجر شود.

خواننده این کتاب، چه از دسته هواداران پرشور فوتبال باشد و چه مربی یا مدیر ورزشی یا حتی علاقه‌مند به علم داده، در هر صفحه نکته‌ای برای آموختن خواهد یافت. روایت‌های داستانی و داده‌های آماری در کنار هم به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که مخاطب عام نیز از آنها بهره‌مند شود.

شخصیت اصلی این روایت درواقع خود داده است؛ عنصری بی‌جان که با ترکیب شدن در لایه‌های مختلف فوتبال، هویت تازه‌ای یافته و به معیاری برای سنجش عملکرد و بهبود مستمر بدل شده است. گراهام با نثری شیوا، خواننده را همراه می‌کند تا بتواند این عنصر نوظهور را در زمین فوتبال لمس کند.

در پایان، «چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم» فراتر از یک کتاب فنی یا آکادمیک است؛ اثری تجربی و داستانی که نشان می‌دهد چگونه ترکیب نوآوری، شجاعت و علم می‌تواند به دستاوردهای بزرگ ورزشی منجر شود و هر خواننده‌ای را برای ورود به دنیای تحول‌آفرین داده در فوتبال تشویق کند.

کتاب چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۲۳ با بیش از ۱۰۰۰ رای و ۸۷ نقد و نظر است.

خلاصه‌ی محتوای چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم

کتاب «چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم» عملاً از سه لایه محتوایی تشکیل شده: اول، برشمردن ناکارآمدی‌های قدیمی و دست‌کم‌گرفته‌شده در فوتبال اروپا؛ دوم، روایت شخصی و تجربی نویسنده از دوره‌اش در لیورپول؛ و سوم، کالبدشکافی علمی و عملی انقلاب داده‌ای در این ورزش.

در بخش نخست، گراهام با نگاهی انتقادی، ساختارهای سنتی و «ساده‌انگارانه»‌ای را معرفی می‌کند که سال‌ها جلوی پیشرفت فوتبال را گرفته بودند. او نمونه‌هایی از تصمیمات مبتنی بر شهود ــ نظیر خریدهای پرهزینه و ناکام در بازار نقل‌وانتقالات ــ را مرور می‌کند و نشان می‌دهد چگونه داده‌های پایه می‌توانستند این اشتباهات را پیش‌بینی یا اجتناب‌ناپذیر کنند.

در لایه دوم، خاطرات روزمره و پشت‌پرده‌های باشگاه لیورپول روایت می‌شود؛ از جلسات اولیه با کادر فنی و مدیران گرفته تا ارائه‌ی گزارش‌های تحلیلی درهای بسته. گراهام نقش خود و تیمش را در قهرمانی‌های مهم این تیم، از جمله لیگ قهرمانان اروپا (۲۰۱۹) و لیگ برتر (۲۰۲۰)، به تصویر می‌کشد و قدرت داده را در تبدیل یک تیم خوب به یک قهرمان واقعی نشان می‌دهد.

بخش بعدی به انقلاب در شناسایی و جذب استعدادها می‌پردازد. گراهام شرح می‌دهد چگونه با مدل‌های آماری و تحلیل‌های پیشرفته، اشتباهات گذشته مثل انتقال ناموفق فیلیپه کوتینیو را تصحیح و استعدادهایی مانند اندرو رابیِرتسون را کشف کردند. این فصل با پرداختن به «امضای بازیکن» در داده‌ها، تحول در استراتژی انتقال‌ها را روشن می‌سازد.

در ادامه، توانایی داده برای بهینه‌سازی تاکتیک‌های داخل زمین مورد بررسی قرار می‌گیرد. گراهام مفاهیمی همچون «کنترل فضا» (pitch control) و تحلیل سرعت و جهت‌گیری بازیکنان را معرفی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه این ابزارها در تصمیم‌گیری‌های میدانی (مانند جاگذاری ترکیب و تعویض‌ها) به کار گرفته شدند.

یکی از فصل‌های مهم به کارگیری داده در مدیریت وضعیت جسمانی و روحی بازیکنان اختصاص دارد. گراهام توضیح می‌دهد چگونه با گردآوری داده‌های بیومکانیکی و روان‌شناختی، توانستند مصدومیت‌ها را کاهش دهند، برنامه‌های تمرینی را شخصی‌سازی کنند و انگیزه تیم را افزایش دهند. این فصل پیوند ماهرانه‌ای میان فیزیک ورزشی و علم داده ترسیم می‌کند.

پذیرش انقلاب داده‌ای در دل فرهنگ فوتبال سنتی، چالشی اساسی بود که گراهام آن را در کتاب به تصویر می‌کشد. او از مقاومت مربیان قدیمی، دودستگی میان تحلیل‌گران و کادر فنی و تعارض‌های مدیریتی در دوران برندان رودجرز یاد می‌کند، و نشان می‌دهد چگونه گفتگو و نتایج عینی توانست در نهایت این شکاف‌ها را پر کند.

در فصل‌های پایانی، نویسنده نگاهی به آینده می‌اندازد؛ جایی که هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و شبیه‌سازی‌های پیچیده می‌توانند فوتبال را باز هم متحول کنند. او پیش‌بینی می‌کند که در سال‌های پیش رو، لیگ‌ها، فرمت‌های جدید و حتی قوانین بازی تحت تأثیر این ابزارها بازنویسی شوند. خواننده با این چشم‌انداز نه‌تنها با تاریخ انقلاب داده آشنا می‌شود، بلکه برای تحولات آتی نیز آماده خواهد شد.

بخش‌هایی از چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم

شب پیش از دیدار حساس برابر نیوکاسل، هنوز چراغ دفتر تحقیق در طبقه دوم آنفیلد روشن بود. قفسه‌های متراکم دیوارها را پوشانده بودند از فولدرهای رنگیِ حاوی خروجی مدل‌های پیش‌بینی؛ هر کدام نمایانگر ترکیبی از متغیرهای تاکتیکی، فیزیکی و روانی بازیکنان. من در برابر مانیتور نشسته بودم و داده‌های سرعت دویدن مهاجمان حریف را با تحلیل شبیه‌سازی‌های «کنترل فضا» مقایسه می‌کردم تا مطمئن شوم که آرایش ۴-۳-۳ ما، کمترین نقاط آسیب‌پذیر را در جناحین خواهد داشت.

هم‌زمان با طلوع اولین پرتوهای نور خورشید از پشت استند آنفیلد، گزارش نهایی را به کادر مربیان ارائه کردم؛ جدولی شامل درصد احتمال پیروزی، پیش‌بینی تعداد شوت‌ها و منطقه‌هایی از زمین که احتمال گلزنی از آنها بیشتر است. واکنش مربیان در ابتدا محتاطانه بود، اما وقتی نمودارهای روند مصدومیت بازیکنان کلید خورد و نشان داد تمرینات اختصاصی ما می‌تواند بار عضلانی محمد صلاح را ۱۵٪ کاهش دهد، سکوت جلسه شکست و نگاه‌ها پر از تحسین شد.

در جریان بازی، یک خبر کوچک در گوشه دفتر به ما رسید: داده‌ها سیگنالی مبنی بر افزایش ناگهانی خستگی در دفاع سمت چپ را تشخیص داده بودند. فوری نرم‌افزار هشداردهنده به گوشی من نوتیفیکیشن زد و من بی‌درنگ پیشنهاد تعویض او را به مربی دادم. تنها پنج دقیقه پس از ورود جانشین تازه‌نفس، آمار پرس کردن توپ‌ها و قطع پاس‌های حریف به طور محسوسی بهبود یافت؛ الگوریتم به ما اجازه داد به‌موقع از فرصت استفاده کنیم.

وقت تمام‌شدن بازی با نتیجه دو بر صفر، حس متفاوتی در من ایجاد شد: لذت تماشای یک استراتژی دقیق و علمی که به کمک داده‌ها نوشته و اجرا شده بود. در راه بازگشت به خانه، خیابان‌های لیورپول زیر پایم همچون نقشه‌ای بودند که به واسطه‌ آمار و الگوریتم‌ها بی‌نقص طراحی شده است؛ نقشه‌ای که نشان می‌دهد فوتبال قرن بیست‌ویکم چگونه می‌تواند فراتر از عشق سنتی به توپ، به سازوکاری پیچیده و شفاف تبدیل شود.

………………..

وقتی برای نخستین‌بار مدل پیش‌بینی ارزش گل مورد انتظار (xG) را به مدیران معرفی کردیم، با تردید و حتی لبخندهایی از سر تمسخر مواجه شدیم. برای سال‌ها، موفقیت در فوتبال به روایت‌های مبهمی چون «روحیه جنگندگی» یا «غریزه گلزنی» نسبت داده می‌شد؛ اما ما اصرار داشتیم که عددها می‌توانند داستان دقیق‌تری بگویند.

آن‌چه آن‌ها ندیدند، این بود که تفاوت میان یک شوت از زاویه بسته با احتمال گلزنی ۲٪ و یک پاس عرضی به نقطه پنالتی با احتمال ۴۰٪، دقیقاً همان تفاوت میان باخت و پیروزی است. وقتی آمار نشان داد که بازیکنی با کمتر از نیمی از شوت‌های مهاجم ستاره، در واقع خطرناک‌تر ظاهر شده، همه‌چیز تغییر کرد  و فوتبال دیگر هرگز مثل قبل نبود.

 

اگر به کتاب چگونه در لیگ برتر قهرمان شویم علاقه دارید، بخش معرفی برترین کتاب‌های ورزشی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، شما را با سایر موارد مشابه نیز آشنا می‌سازد.