صفیر سیمرغ

«صفیر سیمرغ» اثری است از محمدعلی اسلامی ندوشن (نویسنده‌ی اهل یزد، از ۱۳۰۳ تا ۱۴۰۱) که در سال ۱۳۵۲ منتشر شده است. این کتاب سفرنامه‌ی نویسنده به دو شهر ایران و چند کشور خارجی است.

درباره‌ی صفیر سیمرغ

صفیر سیمرغ، سفرنامه‌ی استاد اسلامی ندوشن به کشورهای افغانستان، دانمارک، ترکیه، فرانسه (شهر پاریس)، انگلیس (شهر لندن)، ایتالیا، بلغارستان و مصر و هم‌چنین شهرهای نیشابور و اصفهان است که بسیار تیز بینانه و زیبا مکان‌ها را توصیف کرده است و خواننده را با خود به سفری تاریخی در عین حال در دنیای معاصر می‌برد. این سفرنامه نخستین بار در سال ۱۳۴۹در مجله ی یغما به چاپ رسیده است و سپس در سال ۱۳۵۲ به صورت کتاب منشر شد.

در صفیر سیمرغ نویسنده با قلمی شیوا و خاطره انگیز خواننده را با روح مکانی که توصیف می کند درگیر می‌کند. در این کتاب مکان‌ها هم بسیار عالی توصیف شده‌اند و اطلاعات تاریخی و ادبی و فلسفی که در لابلای سطور کتاب نهته است از آن چیزی بیشتر از یک سفرنامه‌ی صرف ساخته است به طوری که خواننده را در سیری تاریخی و فرهنگی به ماورای آنچه اکنون در آن سرزمین هست می‌برد.

این کتاب در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۷۶ است.

فهرست مطالب صفیر سیمرغ

• سرآغاز
• در جستجوی زمان‌های گمشده «افغانستان»
• بهشت یا زندان؟ «دانمارک»
• برخوردگاه شرق و غرب «ترکیه»
• پاریس
• نیشابور و خیام
• بهار در اصفهان
• گلبانگ مسلمانی در لندن
• ایتالیا و میکل‌آنجلو «یادداشت‌های سفر ایتالیا»
• سفیدی شیر و سرخی جام « یادداشت‌های سفر بلغارستان »
• اسوان «مصر»

بخش‌هایی از صفیر سیمرغ

هر سفر دل بستنی است ودل کندنی ، که یکی از پی دیگری می‌آید و همین تسلسل و تداوم دل بستن‌ها و دل کندن‌هاست که شورانگیزی سفر را موجب می‌گردد.

خصوصیت دیگر سفر آن است که در ورای تازگی‌هایش می‌نماید که تازه‌ای نیست؛ با همه‌ی تفاوت اقلیم‌ها و منظره‌ها، طبیعت همه جا به هم شبیه است، و انسان‌ها نیز هم شبیه‌اند، هر چند در زبان یا سیما یا رنگ پوست متفاوت باشند.

از فروع که بگذریم، آدمیزاد در هر نقطه‌ی دنیا که باشد مسائل محدود و خاص دارد: جدایی و مهر و تنهایی و انس، دوستی و دشمنی، زشتی و زیبایی و جوانی و پیری و بیماری؛ غم نان، آرزوهای دراز و عمر کوتاه، و آنگاه مرگ که پایان پایان‌هاست، و از همه عظیم‌تر است و بر هر عزیمتی نقطه‌ی انتها می‌نهد، و اگر زندگی بزرگ است برای آن است که مرگ به دنبال آن است؛ و بدون دریافت یکی، دیگری را نمی‌توان دریافت؛ و باز، لطف سفر در آن است که حدیث زندگی و مرگ را از زبان‌های گوناگون می‌توان شنید.

و آنگاه در قبال فرد، و در مجموعی از فرد، جامعه را می‌بینیم که او نیز دنیاز خود مسئله‌های خاص خود را دارد. می‌بینیم که چگونه سازمان یافته است، و در او، رابطه‌ی بین فرمانروا و فرمانبر چیست، و چه راه‌حل‌هایی برای زندگی اجتماعی یافته شده است و چه اصولی بر زندگی حاکم است و مواهب خاک را چگونه تقسیم می‌کنند؛ و خلاصه کاروان بشریت در این جامه به چه سویی روان است.

……………………

سفر رفت و بازگشت است، نه تنها سیر در مکان، بلکه در زمان نیز. پی از پویش‌ها، دوباره بازمی‌گردیم به همان نقطه‌ای که از آن عزیمت کرده‌ایم. هر نقطه، هم عزیمت‌گاه است و هم بازگشت، زیرا سیر اصلی در خود است، و به هر کجا که برویم، از خود نمی‌توان جدا شد؛ سیر بیرونی، سیر درون را برمی‌انگیزد، و این سیر، رهان شدن در خود راست، غوطه زدن در خود؛ کشف اقلیم‌ها و افق‌های ناشناخته‌ی درون.

………………….

نام این مجموعه را «صفیر سیمرغ» نهادم و این نام را به تبرک از عارف شهید، شهاب‌الدین سهروردی به عاریت گرفتم. سیمرغ، مرغ کهن ایران است، به سالخوردگی افسانه‌ها، مرغ حاکم بر دریا و زمین و فضا، چاره‌گر و همه‌چیزدان؛ رمز تلاش و جستجوی بشر، آفریده‌ای که همه جا هست و هیچ جا نیست. جز نامی از او نیست و با این حال، از هر موجودی موجودتر است و هدف زندگی را در همان تلاش و جستن خلاصه می‌کند و این همان مشقی است که مرغ‌های عطار در منطق‌الطیر کرده‌اند:

پر گشودن و رو به راه نهادن، در جمع بودن و از خود جدا نبودن.

برای آشنا شدن با آثار مشابه، بخش معرفی برترین سفرنامه‌ها را در وب‌سایت هر روز یک کتاب دنبال کنید.

کتاب‌های پیشنهادی:

از پاریز تا پاریس سفرنامه‌‌ی ناصرخسرو خسی در میقات پاریس از دور نمایان شد مارک و پلو داستان داستان‌ها