آن است شیوه حکومت

«آن است شیوه حکومت» اثری است از سیدمهدی شجاعی (نویسنده‌ی اهل تهران، متولد ۱۳۳۹) که در سال ۱۳۹۶ منتشر شده است. این کتاب ترجمه‌ و تحلیلی از عهدنامه یا نامه‌ی حضرت علی (ع) به مالک اشتر است.

درباره‌ی آن است شیوه حکومت

کتاب «آن است شیوه حکومت» تازه‌ترین اثر سید مهدی شجاعی است. این کتاب ترجمه شجاعی از عهدنامه و یا همان نامه ‌معروف حضرت امام علی (ع) به مالک اشتر است که در نهج‌البلاغه نیز آمده است. شجاعی در این کتاب نظر به اهمیتی که برای این فراز از نهج‌البلاغه به عنوان منشور و آئین‌نامه حکومت اسلامی قائل بوده‌ است، آن را به صورت مجزا در قالب کتابی آورده است.

شیوه ترجمه این متن ارائه همزمان متن با ترجمه است. شجاعی در صفحات این کتاب متن فارسی و به دنبال آن و در کنارش، متن عربی این نامه را قرار داده است و سعی کرده با استفاده از ساده‌ترین و شیواترین عبارات از عهده ترجمه این اثر برآید. نکته قابل توجه در این ترجمه آهنگین بودن آن و تلاش برای ارائه متنی است که بی‌آنکه به دنبال روایتی شاعرانه در ترجمه باشد توانسته آهنگی حماسی به خود بگیرد و به شکلی خاص عبارات را در پی هم و به منظور ترجمه قرار دهد.

شجاعی که پیش از این نیز در حوزه ترجمه آثاری همچون ترجمه برخی از ادعیه را در قالب کتاب عرضه کرده است، در این اثر تازه به تناسب و اقتضای محتوا سعی کرده تا اثری را پدید بیاورد که همانند متن عربی آن، صلابت یک نامه و در عین حال شورانگیزی توصیه‌های دنیوی و اخروی آن را در خود دارا باشد.

یکی دیگر از نکات قابل توجه درباره این کتاب مقدمه‌ای است که شجاعی برای این اثر تالیف کرده است. او در مقدمه خود به نوعی هدف از حکومت در اسلام و آنچه به عنوان خلافت و حکمرانی در این آئین بر مسلمانان رفته را مرور و در ادامه از زبان خود درباره منشور حکومت علوی و اسلامی که برگرفه از نهج البلاغه است و در نامه حضرت امام علی(ع) به مالک اشتر متبلور می‌شود نکاتی را بیان کرده است.

شجاعی در این مقدمه که برای فهم محتوای این نامه، متنی کارساز و دقیق به شمار می‌رود، نخست تقسیم بندی حکومت اسلامی به دو شیوه حکومت برگرفته از اسلام علوی و حکومت برگرفته شده از اسلام اموی را معرفی و ترسیم می‌کند و برای هر یک از آنها نیز شاهد مثالی را برمی‌شمارد.

در ادامه شجاعی با بیان مختصر ویژگی‌های هر یک از دو شکل از آئین مسلمانی و حکومت داری، به بایسته‌های و ضرورت‌های قواعد حکومت از منظر اسلام حقیقی اشاره کرده و ‌نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر را نماد و سمبل خلق این قواعد معرفی می‌کند و از مخاطب می‌خواهد این فرمان را به عنوان شاخصی برای بررسی رفتارهای دولت‌مردان مورد استفاده قرار دهند و با آن دست به شناسایی و واکاوی کارنامه عمل آنها بزنند.

شجاعی همچنین از این عهدنامه در بخشی از مقدمه خود به عنوان مهمترین سند در حمایت از حقوق بشر در تمامی دنیا یاد کرده است و تاکید دارد که از ابتدای خلق بشریت تاکنون هیچ سندی به مانند این به تعریف حدود رابطه میان مردم و حکومت نپرداخته است.

کتاب آن است شیوه حکومت در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۴۵ با بیش از ۲۰ رای و ۶ نقد و نظر است.

بخش‌هایی از آن است شیوه حکومت

پیام های آسمان در این زمینه به زمین منتقل می شود و اتمام حجت، چنان که باید و شاید صورت می گیرد. امّا کسانی که با وجه آسمانی هدایت و رسالت پیامبر بیگانه اند و جایگاه ولایت و سرپرستی مردم را تنها از منظر قدرت و حکومت می بینند، از آغاز بعثت رسول خاتم و گرایش مردم به پیام و پیامبر، با هم پیمان می بندند که پس از ارتحال پیامبر، قدرت و حکومت را در دست بگیرند و در میان قوم و قبیلۀ خود به توارث حفظ کنند.

این طرح و توطئه در کمال ناباوری شکل می گیرد و در مرئی و منظر مردمی که سفارشات خدا و پیامبر را در مورد تکلیف امّت پس از ارتحال پیامبر دیده و شنیده اند، خلاف آنچه مقرّر شده، محقّق می شود. و به این ترتیب در مقابل اسلام نبوی یا علوی، اسلام دیگری شکل می گیرد که اتفاقا در موضع قدرت و حاکمیت قرار دارد که می تواند حقایق آسمانی و وقایع تاریخی را تحریف کند و منویات خود را بر کرسی بنشاند.

آنچه مسلم است مردمی که با عشق و باور و امید به اسلام گرویده اند و پیامبر آسمانی را به چشم دیده اند، به هیچ عقیده و مرامی جز اسلام تن نمی دهند و هیچ حکومتی جز حکومت اسلامی را نمی پذیرند. پس حاکمیت بعد از ارتحال پیامبر، ناگزیر است که حتی الامکان ظواهر دین اسلام را در ویترین حکومت حفظ کند و اساسا منبر و محراب پیامبر را با داعیۀ اسلام و مسلمانی در اختیار بگیرد. هر چند که قلبا و عملا کمترین اعتقاد و التزامی به آن نداشته باشد.

……………….

این فرمانی است از بنده خدا، علی، امیرالمؤمنین به مالک‌اشتر، فرزند حارث، در عهدی که با او می‌بندد، زمانی که ولایت مصر را به او می‌سپارد:

هذا ما أمَرَ بِهِ عَبدُاللهِ عَلیٌ أَمیرُالمؤمنینَ

مالِکَ بنَ الحارِثِ الأَشتَرَ فی عَهْدِهِ إلَیْهِ، حِینَ وَلاّهُ مِصْرَ:

تا خراجش را فراهم آورد.

و با دشمنانش بستیزد.

و در بهبود وضع مردم بکوشد.

و شهرهایش را آباد گرداند.

جِبَایَۀَ خَرِاجَها

و جِهادَ عَدُوِّهَا

وَاسْتِصْلاحَ أهْلِها

و عِمارَۀَ بِلادِها

به او فرمان می‌دهد که:

خدا را رعایت کند.

و طاعت او را برگزیند.

اطاعت از خدا و رضایت او را بر هر که و هر چه مقدم بشمارد.

أمَرَهُ بِتَقْوَی اللهِ و ایثارِ طاعَتِهِ

و پیروی از آنچه در کتابش فرمان داده:

از واجباتش و سنت‌هایش؛

که هیچ‌کس به سعادت نمی‌رسد مگر با پیروی از آنها

و هیچ‌کس بدبخت نمی‌شود مگر با انکار آنها و زیر پا گذاشتنشان.

 

اگر به کتاب آن است شیوه حکومت علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین آثار سیدمهدی شجاعی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار این نویسنده نیز آشنا شوید.