کالیگولا

«کالیگولا» اثری است از آلبر کامو (نویسنده‌ی اهل فرانسه و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۱۹۵۷، از ۱۹۱۳ تا ۱۹۶۰) که در سال ۱۹۴۴ منتشر شده است. این نمایش‌نامه در چهار پرده به روایت بخشی از زندگی کالیگولا، امپراطور روم باستان، می‌پردازد.

درباره‌ی کالیگولا

«کالیگولا» اثر آلبر کامو کاوشی متقاعدکننده در مورد قدرت، نیهیلیسم و شرایط انسانی است. این نمایشنامه که در روم باستان می گذرد، به روایت زندگی امپراتور بدنام روم، گایوس جولیوس سزار آگوستوس ژرمنیکوس، که معمولاً به عنوان کالیگولا شناخته می شود، می پردازد. اثر کامو که در سال ۱۹۳۸ نوشته شد و اولین بار در سال ۱۹۴۵ اجرا شد، مخاطب را به چالش می کشد تا با معضلات وجودی که قهرمان داستان با پوچ بودن زندگی و تلاش برای قدرت مطلق دست و پنجه نرم می کند، روبرو شود.

داستان پس از رسیدن کالیگولا به تاج و تخت سلطنتی پس از مرگ سلف او، تیبریوس، آشکار می شود. از همان ابتدا، دوران سلطنت کالیگولا با نزول به جنون مشخص می شود که با یک سری اقدامات نامنظم و ظالمانه مشخص می شود. حکومت او تبدیل به نمادی از اقتدار کنترل نشده و پیامدهای قدرت مطلق فاسد مطلق می شود.

مرکز روایت، بحران وجودی کالیگولا است که از سرخوردگی عمیق از بی‌معنای هستی به وجود آمده است. کالیگولا در مواجهه با اجتناب ناپذیری مرگ و ماهیت خودسرانه وجود انسان، به جستجوی نیهیلیستی برای آزادی و کنترل مطلق می پردازد. در جستجوی قدرت، او به طور فزاینده ای از واقعیت جدا می شود و برای اثبات تسلط خود به ظلم و دستکاری متوسل می شود.

کامو پیچیدگی‌های روان‌شناختی شخصیت کالیگولا را بررسی می‌کند و او را به‌عنوان روحی شکنجه‌شده به دام افتاده در دنیایی خالی از معنا نشان می‌دهد. علیرغم نمای ظاهری قدرت و اقتدار، کالیگولا با آشفتگی درونی و احساس بیگانگی عمیق از دنیای اطرافش دست و پنجه نرم می کند. اعمال او ناشی از میل ناامیدانه برای سرپیچی از پوچی زندگی و ابراز اراده فردی خود در مواجهه با ناامیدی وجودی است.

این نمایشنامه به صورت مجموعه ای از دیالوگ ها و رویارویی ها بین کالیگولا و سایر شخصیت ها از جمله مشاور مورد اعتمادش هلیکون، سناتورهای رومی و معشوقش کسونیا باز می شود. از طریق این تعاملات، کامو پیامدهای اخلاقی و اخلاقی سلطنت کالیگولا را بررسی می کند و مخاطب را به چالش می کشد تا ماهیت قدرت و محدودیت های اخلاق انسانی را زیر سوال ببرد.

«کالیگولا» در هسته خود یک مراقبه فلسفی در مورد پیامدهای نیهیلیسم و خطرات جاه طلبی کنترل نشده است. از طریق هبوط کالیگولا به جنون، کامو در مورد پتانسیل مخرب قدرت مطلق و تأثیر مخرب ناامیدی وجودی هشدار می دهد. این نمایش به عنوان یک داستان هشدار دهنده عمل می کند و مخاطب را تشویق می کند تا با پوچ بودن زندگی و مسئولیت ذاتی اعمال قدرت مقابله کند.

ویژگی نوشته کامو تصاویر زنده، دیالوگ تند و عمق فلسفی آن است. کاوش او در مضامین وجودی با خوانندگان طنین انداز می شود و بینش عمیقی را در مورد شرایط انسانی و پیچیدگی های روان انسان ارائه می دهد. «کالیگولا» همچنان یک اثر ادبی جاودانه است و مخاطبان را برای رویارویی با جنبه‌های تاریک‌تر طبیعت انسان و جست‌وجوی پایدار برای معنا در جهانی بی‌تفاوت به چالش می‌کشد.

به طور خلاصه، «کالیگولا» اثر آلبر کامو کاوشی است تامل برانگیز در مورد قدرت، نیهیلیسم و ناامیدی وجودی. کامو از طریق شخصیت کالیگولا به اعماق روان انسان می پردازد و پیامدهای جاه طلبی کنترل نشده و جستجوی معنا در دنیایی خالی از هدف ذاتی را بررسی می کند. این نمایشنامه همچنان با تصاویر قدرتمند، شخصیت های جذاب و مضامین فلسفی جاودانه خود، مخاطبان را مجذوب خود می کند.

کتاب کالیگولا در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۱۰ با بیش از ۱۳۹۰۰ رای و ۱۰۰۰ نقد و نظر است. این کتاب در ایران با ترجمه‌هایی از ابوالحسن نجفی، پرویز شهدی، شورانگیز فرخ و پری صابری به بازار عرضه شده است. لازم به ذکر است که اجراهای متعددی از این نمایش‌نامه در ایران و جهان به روی صحنه رفته و اقتباس‌های سینمایی نیز آن انجام شده است.

داستان کالیگولا

«کالیگولا» اثر آلبر کامو ماجرای سلطنت پر فراز و نشیب امپراتور روم گایوس ژولیوس سزار آگوستوس ژرمنیکوس، معروف به کالیگولا را دنبال می کند. داستان پس از صعود کالیگولا به قدرت پس از مرگ سلفش، تیبریوس، آشکار می شود. در ابتدا، کالیگولا به عنوان یک رهبر امیدوار به نظر می رسد، اما سلطنت او به سرعت به جنون فرو می رود زیرا او با ناامیدی وجودی و تشنگی برای قدرت مطلق دست و پنجه نرم می کند.

نزول کالیگولا به سمت استبداد با بحران وجودی او که ناشی از سرخوردگی عمیق از ماهیت بی‌معنای وجود انسان است، دامن می‌زند. کالیگولا در مواجهه با اجتناب ناپذیری مرگ و طبیعت خودسرانه زندگی، وسواس نشان دادن اراده فردی خود و سرپیچی از پوچ بودن جهان می شود. این وسواس او را به سمت اتخاذ رفتارهای ظالمانه و غیرمنطقی فزاینده سوق می دهد و اطرافیانش را از خود بیگانه می کند و رم را در هرج و مرج فرو می برد.

در طول نمایشنامه، اقدامات نامنظم کالیگولا نزدیکترین مشاوران و معتمدان او، از جمله معشوقش کاسونیا و دوست مورد اعتمادش هلیکون را از خود دور می کند. علیرغم تلاش آنها برای استدلال با او و توسل به انسانیت او، کالیگولا به طور فزاینده ای منزوی و از واقعیت جدا می شود. او خود را شخصیتی خداگونه می‌بیند، فراتر از محدودیت‌های اخلاقی حاکم بر انسان‌های معمولی، و از توانایی‌اش در دستکاری و کنترل اطرافیانش لذت می‌برد.

با پیشروی دوران سلطنت کالیگولا، میل به قدرت و سلطه مطلق در او غرق می شود. او قوانین ظالمانه و خودسرانه وضع می کند، دشمنان را مجازات می کند، و به اعمال سادیسم و فسق می پردازد. اقدامات او باعث خشم و شورش در میان سناتورهای رومی می شود که برای سرنگونی او و بازگرداندن نظم به امپراتوری نقشه می کشند.

در آخرین اوج، سلطنت کالیگولا به پایان غم انگیزی می رسد زیرا او توسط نگهبانان خود ترور می شود. علیرغم مرگ او، میراث او به عنوان یک داستان هشداردهنده از خطرات جاه طلبی های کنترل نشده و نفوذ فاسد قدرت باقی می ماند. از طریق داستان کالیگولا، کامو مضامین جاودانه ناامیدی وجودی، جستجوی معنا، و مفاهیم اخلاقی قدرت مطلق را بررسی می‌کند و خوانندگان را با مراقبه‌ای آزاردهنده در مورد پیچیدگی‌های شرایط انسانی رها می‌کند.

بخش‌هایی از کالیگولا

 من باید به آن ها یک هدیه شاهانه بدهم، هدیه برابری همه انسان ها. و وقتی همه در یک سطح قرار بگیرند، هنگامی که نا ممکن به زمین بیاید و ماه در دستان من قرار گیرد، شاید بعد از آن من به موجودی بهتر تبدیل شوم و جهان تازه شود، پس از آن است که دیگر آدم ها نخواهند مرد و شاد خواهند بود.

……………

سناتورها، ازجمله یکى از آن‌ها که بسیار سالخورده است در یکى از تالارهاى کاخ گرد آمده‌اند و همگى حالتى عصبى دارند.

نخستین سناتور باز هم خبرى نیست.

سناتور سالخورده نه صبح خبرى بود و نه عصر.

دومین سناتور از سه روز پیش هیچ خبرى نداریم.

سناتور سالخورده پیام‌رسان‌ها مى‌روند، پیام‌رسان‌ها برمى‌گردند. سرى تکان مى‌دهند و مى‌گویند: «هیچى.»

دومین سناتور سرتاسر دشت بررسى شده، هیچ کارى نمى‌شود کرد.

نخستین سناتور چرا پیشاپیش باید نگران شویم؟ صبر کنیم. شاید همان‌طور که رفته همان‌طور هم برگردد.

سناتور سالخورده دیدمش که از کاخ بیرون رفت. نگاه عجیبى داشت.

نخستین سناتور من هم آن‌جا بودم و از او پرسیدم چه‌اش شده.

دومین سناتور جوابى داد؟

نخستین سناتور فقط یک کلمه «هیچى.»

هلیکن، درحالى‌که دارد پیاز مى‌خورد، وارد مى‌شود.

دومین سناتور (همچنان عصبى.) این وضع نگران‌کننده است.

نخستین سناتور سخت نگیرید، همه‌ى جوان‌ها این‌طورى هستند.

سناتور سالخورده البته، با بالارفتن سن، این‌ها همه فراموش مى‌شوند.

دومین سناتور این‌طور تصور مى‌کنید؟

نخستین سناتور امیدوار باشیم فراموش کند.

سناتور سالخورده البته، آدم یکى را که از دست مى‌دهد، درعوضش ده‌تا پیدا مى‌کند.

هلیکن چه‌گونه به این فکر افتادید که پاى عشق در میان است؟

نخستین سناتور فکر مى‌کنید چه علت دیگرى داشته باشد؟

هلیکن شاید مشکل کبدى یا خیلى ساده انزجار از هر روز دیدن قیافه‌ى شما. آدم هم‌دوره‌اى‌هایش را اگر گهگاه قیافه و دک و پوزشان را تغییر دهند، بهتر مى‌تواند تحمل‌شان کند. ولى نه، چیزى عوض نمى‌شود، همان آش است و همان کاسه.

 

اگر به کتاب کالیگولا علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین آثار آلبر کامو در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار این نویسنده نیز آشنا شوید.