تسخیرشدگان

«تسخیرشدگان» اثری است از آلبر کامو (نویسنده‌ی اهل فرانسه و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۱۹۵۷، از ۱۹۱۳ تا ۱۹۶۰) که در سال ۱۹۵۹ منتشر شده است. این نمایش‌نامه به روایت ماجرای گروهی می‌پردازد که تحت تاثیر ایدئولوژی‌های افراطی به خشونت متمایل شده‌اند.

درباره‌ی تسخیرشدگان

کتاب تسخیرشدگان، اثری از آلبر کامو، یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین رمان‌های او است که به بررسی مسائل فلسفی و اجتماعی عمیقی می‌پردازد. این کتاب، که در اصل به زبان فرانسوی با نام Les Possédés منتشر شده است، به نوعی بازنویسی رمان مشهور داستایوفسکی به نام شیاطین است.

کامو در این اثر، تلاش می‌کند تا مفاهیم پیچیده‌ای همچون آزادی، خشونت، و مسئولیت فردی و اجتماعی را به تصویر بکشد. او با استفاده از داستانی تخیلی و فلسفی، پرسش‌هایی درباره ماهیت انسان و جامعه مطرح می‌کند که همچنان تا امروز جای بحث و تأمل دارند.

در تسخیرشدگان، کامو به بررسی شخصیت‌هایی می‌پردازد که به شکلی وسواس‌گونه تحت تأثیر ایدئولوژی‌های افراطی قرار گرفته‌اند. این افراد تسلیم نیرویی خارجی یا درونی می‌شوند که کنترل خود را از دست داده و به تخریب اطرافیان و حتی خود می‌پردازند. این مفهوم تسخیر نشان‌دهنده‌ی حالتی است که انسان‌ها در برابر نیرویی که گمان می‌کنند آنها را به سوی هدفی والا هدایت می‌کند، ناتوان و بی‌اراده می‌شوند.

کامو در این کتاب به نقد ایدئولوژی‌های سیاسی و فلسفی زمان خود می‌پردازد. او نشان می‌دهد که چگونه ایدئولوژی‌های افراطی، هرچند با نیات خوب آغاز می‌شوند، می‌توانند به خشونت و ستمگری منجر شوند. این نقد کامو به ویژه در برابر توتالیتاریسم و انقلابی‌گری به وضوح نمایان است. او بر این باور است که هیچ هدف والایی نمی‌تواند خشونت و ستمگری را توجیه کند و این نکته را به‌خوبی در شخصیت‌های داستان خود منعکس می‌کند.

یکی از نکات برجسته در تسخیرشدگان، رابطه‌ای است که کامو میان ایدئولوژی و اخلاق برقرار می‌کند. شخصیت‌های داستان به دلیل اعتقاد به یک هدف برتر، خود را از تعهدات اخلاقی آزاد می‌بینند و دست به اقداماتی می‌زنند که در شرایط عادی غیرقابل پذیرش است. این تنش میان ایدئولوژی و اخلاق یکی از مفاهیم کلیدی در فلسفه کامو است که در آثار دیگر او نیز دیده می‌شود.

در طول داستان، کامو به بررسی مفهوم بیگانگی نیز می‌پردازد. شخصیت‌های داستان به دلیل تسخیرشدن توسط افکار و ایدئولوژی‌ها، از واقعیت و از خودشان بیگانه می‌شوند. آنها دیگر قادر نیستند به‌طور واقعی و انسانی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و همین بیگانگی به تشدید خشونت و هرج‌ومرج در داستان منجر می‌شود.

تسخیرشدگان علاوه بر مفاهیم فلسفی، از نظر ادبی نیز اثری برجسته است. کامو با سبک نوشتاری ساده و در عین حال عمیق، قادر است پیچیدگی‌های فکری و احساسی شخصیت‌های خود را به‌خوبی به تصویر بکشد. او از تمثیل‌ها و نمادها استفاده می‌کند تا مفاهیم فلسفی خود را به‌شکل داستانی و روایتی بیان کند. این سبک نوشتاری به خواننده اجازه می‌دهد تا نه تنها از داستان لذت ببرد، بلکه به تفکر عمیق‌تری درباره مسائل مطرح‌شده بپردازد.

این کتاب همچنین به بررسی مسئله قدرت می‌پردازد. شخصیت‌های داستان، هر کدام به نوعی در تلاش برای کسب یا حفظ قدرت هستند، چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه فردی. کامو نشان می‌دهد که چگونه قدرت می‌تواند افراد را فاسد کند و چگونه جست‌وجوی قدرت ممکن است به فروپاشی اخلاقی و اجتماعی منجر شود.

از سوی دیگر، کامو در تسخیرشدگان به مفهوم آزادی نیز می‌پردازد. آزادی در این کتاب به‌عنوان مفهومی پیچیده و چندوجهی مطرح می‌شود که می‌تواند هم نیرویی سازنده و هم نیرویی مخرب باشد. شخصیت‌های داستان به دنبال آزادی هستند، اما این جست‌وجو به‌طور مکرر به شکست منجر می‌شود، زیرا آنها نمی‌توانند مرزهای میان آزادی و مسئولیت را به‌درستی تشخیص دهند.

یکی از مضامین دیگر این کتاب، نقش انسان در جامعه است. کامو به بررسی این مسئله می‌پردازد که چگونه فرد می‌تواند در جامعه‌ای که توسط ایدئولوژی‌ها و ساختارهای ستمگر تسخیر شده، نقش معناداری ایفا کند. آیا انسان‌ها می‌توانند در برابر جریان‌های قدرتمند جامعه مقاومت کنند یا اینکه در نهایت تسلیم خواهند شد؟

تسخیرشدگان همچنین به سوالات وجودی درباره معنای زندگی و مرگ می‌پردازد. کامو با الهام از فلسفه پوچی خود، شخصیت‌هایی را به تصویر می‌کشد که در برابر پوچی زندگی به خشونت یا تسلیم شدن پناه می‌برند. این کتاب به‌نوعی تصویری از مبارزه انسان با بی‌معنایی و تلاش برای یافتن معنا در جهانی بی‌معناست.

در نهایت، تسخیرشدگان یکی از آثار برجسته کامو است که نه‌تنها از نظر فلسفی، بلکه از نظر ادبی نیز اثری ارزشمند به‌شمار می‌رود. این کتاب با ترکیب مفاهیم عمیق فلسفی و داستانی جذاب، مخاطبان خود را به چالش می‌کشد و آنها را به تأمل درباره مسائل بنیادین زندگی دعوت می‌کند.

کامو با این اثر، هم به نقد جوامع مدرن و هم به بررسی چالش‌های فردی و اجتماعی انسان پرداخته است. این کتاب همچنان به‌عنوان یکی از آثار کلاسیک ادبیات جهان شناخته می‌شود که پیام‌های آن همچنان به روز است.

نمایش‌نامه‌ی تسخیرشدگان در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۸۸ با بیش از ۸۶۷ رای و ۱۰۶ نقد و نظر است. این کتاب در ایران با ترجمه‌ای از خشایار دیهیمی به بازار عرضه شده است.

داستان تسخیرشدگان

تسخیرشدگان آلبر کامو، بازنویسی از رمان شیاطین داستایوفسکی است که به داستان گروهی انقلابی در یک شهر کوچک روسی می‌پردازد. در این شهر، گروهی از روشنفکران و افراد افراطی به دنبال ایجاد آشوب و انقلاب هستند. این شخصیت‌ها هر یک به شکلی دچار ایدئولوژی‌های افراطی شده‌اند و به‌طور غیرقابل کنترلی به دنبال تغییرات اجتماعی و سیاسی هستند. در رأس این گروه، فردی به نام ورخووِنسکی قرار دارد که رهبری آنان را برعهده دارد.

ورخووِنسکی، که فردی باهوش و جاه‌طلب است، ایدئولوژی خشونت و نابودی را برای پیشبرد اهداف سیاسی خود تبلیغ می‌کند. او اعتقاد دارد که هرج‌ومرج و آشوب می‌تواند به تغییرات بنیادین در جامعه منجر شود. او موفق می‌شود گروهی از افراد ناآرام و ناراضی را دور خود جمع کند که هر کدام به‌نوعی در جستجوی هدفی در زندگی هستند، اما در نهایت تحت تأثیر نفوذ او به خشونت و اعمال بی‌رحمانه دست می‌زنند.

یکی از اعضای مهم گروه، استاوروگین است که شخصیتی مرموز و پیچیده دارد. او از نظر فکری و روانی دچار تضادهای عمیقی است و از هیچ چیز به‌طور کامل راضی نیست. استاوروگین، با وجود تردیدها و سردرگمی‌هایش، تأثیر زیادی بر دیگر اعضای گروه دارد و بسیاری از آنها تحت تأثیر کاریزمای او به اعمال خشونت‌آمیز می‌پردازند. او در عین حال که به نظر می‌رسد می‌تواند نقش رهبری را بر عهده بگیرد، در نهایت فردی بی‌هدف و ویرانگر است.

داستان به تدریج به اوج خود می‌رسد، زمانی که نقشه‌ای برای قتل یکی از اعضای گروه، به نام شاتوف، توسط ورخووِنسکی و همدستانش کشیده می‌شود. شاتوف که در گذشته عضو گروه بوده، از ایدئولوژی آنها فاصله گرفته و به مخالفت با خشونت و هرج‌ومرج پرداخته است. این خیانت او باعث می‌شود که گروه به تصمیم به قتل او برسند تا نشان دهند که هر نوع خیانت به اهداف ایدئولوژیک مجازات شدیدی در پی دارد.

در نهایت، نقشه قتل شاتوف اجرا می‌شود و این عمل نشان‌دهنده اوج فساد اخلاقی و از هم‌پاشیدگی فکری گروه است. پس از قتل او، گروه در نهایت با هرج‌ومرج و فروپاشی کامل مواجه می‌شود. ورخووِنسکی از صحنه فرار می‌کند و استاوروگین نیز که در طول داستان با بحران‌های روحی عمیقی دست و پنجه نرم می‌کرده، سرانجام خودکشی می‌کند. داستان با شکست ایدئولوژی خشونت و نابودی به پایان می‌رسد.

تسخیرشدگان کامو با الهام از داستان داستایوفسکی، نقدی تند بر ایدئولوژی‌های افراطی و پیامدهای خشونت‌آمیز آنها ارائه می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه افرادی که تحت تأثیر این افکار قرار می‌گیرند، نه تنها خودشان را بلکه جامعه اطرافشان را نیز به نابودی می‌کشانند.

بخش‌هایی از تسخیرشدگان

آنتون گریگوریف، راوی: (مؤدب، آرام و با لحنی کنایه‌آمیز)

خانمها، آقایان، وقایعی که عن‌قریب شاهدشان خواهید بود در شهرستان ما و تحت تأثیر دوست محترم من، پروفسور استپان تروفیموویچ ورخوونسکی، اتفاق افتاد. پروفسور همیشه در میان ما نقشی به‌غایت وطن‌پرستانه ایفا کرده بود. ایشان لیبرال و آرمانگرا، و عاشق غرب، پیشرفت، عدالت و هرچیز متعالی بودند.

اما، در این مراتب والا، متأسفانه به این خیال گرفتار شدند که مغضوب تزار و وزرایش شده‌اند و درنتیجه به میان ما آمدند تا نقش متفکری تحت تعقیب و در تبعید را بازی کنند. البته باید گفت که ایشان با وقار بسیار این کار را کردند. خلاصه، ایشان سالی سه تا چهار بار دچار حمله‌های روحی وطن‌پرستی می‌شدند و درنتیجه با کیسه‌ی آب گرم روی شکم در بستر می‌افتادند.

ایشان در خانه‌ی دوستشان واروارا استاوروگین، بیوه‌ی ژنرال، زندگی می‌کرد که پس از مرگ شوهر وظیفه‌ی بزرگ‌کردن پسرشان، نیکالای استاوروگین، را به ایشان سپرده بودند. آه، یادم رفت بگویم که استپان تروفیموویچ دوبار بیوه و یک بار صاحب پسری شده بود. استپان پسرش را راهی خارج کرده بود.

هردو همسرش در جوانی مرده بودند و، حقیقتش را بخواهید، با او زندگی خوشی نداشتند. اما جدآ مشکل است که آدم در آنِ واحد هم عاشق همسرش و هم عاشق عدالت باشد. درنتیجه، استپان تروفیموویچ همه‌ی محبتش را نثار شاگردش، نیکالای استاوروگین، کرد و با جدیت تمام تربیت اخلاقی‌اش را شخصآ برعهده گرفت تا آنکه نیکالای از خانه فرار کرد و رو به یک زندگی افسارگسیخته‌ی عیاشانه آورد.

درنتیجه، استپان تروفیموویچ با واروارا استاوروگین، که احساس دوستی بی‌حدوحصری با او می‌کرد ــ یعنی غالبآ از او نفرت داشت ــ تنها ماند. داستان من از همینجا آغاز می‌شود.

………………..

 اگه به خدا معتقد باشی، مجبوری تن به داغون کردن همه چی ندی و اگه تن به داغون کردن همه چی ندی، باید فقط مزخرف بگی و مهمل ببافی… من همه چیزو خراب می کنم و بقیه باید بسازن. دیگه حرف اصلاحات رو نباید زد. هرچی که اصلاح بشه، وضع بدتر میشه. مردم هرچه زودتر دست به خراب کردن بشن، بهتره. باید با خراب کردن شروع کرد

اگر به کتاب تسخیرشدگان علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین آثار آلبر کامو در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار این نویسنده نیز آشنا شوید.

کتاب‌های پیشنهادی:

بیگانه باغ آلبالو فیزیک اندوه میوه‌های زمین ترس و نکبت رایش سوم خلوتکده