«سیمای احمدشاه قاجار» اثری است از محمد جواد شیخ‌الاسلامی (مورخ اهل زنجان، از ۱۳۰۰ تا ۱۳۷۹) که در سال ۱۳۶۸ منتشر شده است. این کتاب به بررسی زندگی احمدشاه قاجار از زمان تولد تا انقرض قاجاریه می‌پردازد.
درباره‌ی سیمای احمدشاه قاجار
آیا سلطان احمدشاه زمامداری مظلوم و وفادار به قانون اساسی مشروطه و مخالف دخالت بیگانگان در ایران بود؟ جواد شیخ‌الاسلامی در این کتاب به این سؤال با تکیه بر اسناد تاریخی پاسخ منفی می‌دهد. او روزگار آخرین پادشاه قاجار را از تولد تا پایان دوره‌ی قاجار در اسفند ۱۲۹۹ بررسی کرده است.
شاهان قاجار و حکومت آنها را باید به عنوان بخشی مهم از تاریخ ایران بررسی کرد. تاریخ پژوهان بر اساس سوابق، هر بار تلاش می کنند تا ابعاد تازه ای از یک دوره از تاریخ را برای هر کسی که علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن است، آشکار سازند. در این بین کتا سیمای احمد شاه قاجار اثر جواد شیخ الاسلامی به بررسی اوراق و اسناد دوره‌ی احمدشاه می پردازد. علیرغم رفتار آرام وی، حکومت احمدشاه با جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه، حمله روسیه به شمال ایران و قرارداد ۱۹۱۹ همراه بود که همه اینها سلطنت وی را پیچیده کرد.
احمدشاه، برخلاف طبع آرام‌اش، سلطنت پرفراز و نشیبی داشت؛ جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه، هجوم روس‌ها به شمال ایران و قرارداد ۱۹۱۹، همه در دوران حکومت او روی داد. این کتاب داستان قرارداد ۱۹۱۹ است که بنا بود پشتیبان قاجارها باشد، اما در نهایت اسباب سرنگونی‌شان شد. کتاب با تکیه بر اسناد وزارت خارجه‌ی بریتانیا تصویری همه‌جانبه از قرارداد ۱۹۱۹به دست داده و نقش احمدشاه را در آن به تفصیل شرح داده است.
محمدعلی شاه و ملکه جهان پسری به نام احمدشاه داشتند که در تبریز به دنیا آمد و پس از خلع محمدعلی شاه، در ۱۲ سالگی به سلطنت رسید. احمدشاه بر اثر بیماری التهاب کلیه در روستای کوچکی در حومه پاریس درگذشت و هنگام مرگ ۳۳ سال داشت. سه سال قبل از مرگ، او از سلطنت برکنار شد و رضاشاه جایش را در دستگاه حکومتی گرفت. احمدشاه پس از برکناری، تبعید و مرگ نابهنگام در تبعید، تبدیل به یک سیمای مظلوم در تاریخ ایران شد. مخصوصا به این دلیل که جانشین او، رضاشاه، با وجود اجرای ایده‌ی مدرنیزاسیون در کشور، دیکتاتوری نیاکان احمدشاه را این بار با ارتش و دستگاه سرکوب کننده قوی‌تری تکرار کرد.
محتوای سیمای احمدشاه قاجار
سیمای احمد شاه قاجار خود شامل دو کتاب است. کتاب اول در چهار بخش تنظیم شده است؛ ۱- تربیت دوران کودکی احمدشاه، ۲- از قرارداد ۱۹۰۷ تا قرارداد ۱۹۱۹، ۳- احمدشاه در فرنگ، ۴- بازگشت احمدشاه از فرنگ و سقوط وثوق‌الدوله.
کتاب دوم در دو بخش تنظیم شده است؛ ۱- شب تاریک و بیم موج، ۲- از تشکیل کابینه‌ی سپهدار تا کودتای سوم اسفند. در پایان هر کتاب ضمائمی هم هست که در آن می‌توان متن قراردادها، سخنرانی‌ها، توافقات، مصاحبه‌ها، مذاکرات و سرمقاله‌های روزنامه‌های ایرانی و خارجی آن دوره را مشاهده کرد.
بخش‌هایی از سیمای احمدشاه قاجار
سلطان احمدمیرزا در بچگی، شاگردی درسخوان و باهوش بود و در پایان سال، در میان سی نفر شاگرد، اول شد. قرار شد برای او جایزه ای تهیه گردد. عده ای پیشنهاد کردند برای شاه حساب بانکی افتتاح شود و چنین نیز شد. در بانک شاهی، حسابی برای شاه به مبلغ پنج هزار تومان آن زمان، به عنوان جایزۀ شاگرداولی باز کردند و شاه، سال بعد نیز شاگرد اول شد و این بار مبلغ دیگری به حسابش اضافه شد و این عمل در علاقه مند کردن بی اندازۀ احمدشاه به پول بی تأثیر نبود.
…………………
اکثر نشانه های یک فرمانروای بد را داشت: ترسو بود، دودل بود، قادر به گرفتن تصمیمات قاطع نبود، برای مواجهه با اشکالات ارادۀ قوی نداشت، اطرافیان را به دیدۀ سوءظن می نگریست، خسیس بود، مال اندوزی را تا سرحد جنون دوست می داشت، رشوه می گرفت و از عیش و نوش غفلت نداشت. اما در مقابل، ادب، نزاکت، فروتنی و مهربانی بی آلایش از محسنات او بود.
……………….
نیمه شبی تلاش کرد مخفیانه سوار الاغی شود و به زرگنده پیش پدر و مادر خود رود؛ اما موفق نشد». مشروطه خواهان تصمیم گرفتند برای تربیت شاه خردسال، هر آنچه می توانند انجام دهند. اما به روایت کتاب «هرچند پس از خلع شدن محمدعلی شاه، مشروطه خواهان موفق شدند بسیاری از اشخاص و عناصر موذی را از پیرامون شاه خردسال دور کنند، ولی در منظور اصلی خود که ساختن پادشاهی نمونه از او بود، کامیاب نشدند.
آن ها توانستند تماس های خارجی احمدشاه را زیر مراقبت بگیرند؛ اما نتوانستند او را از تأثیر نفوذهای خطرناک اندرون حفظ کنند. ده ها خویشاوند قاجار (عمو، عمه، خالو، خاله) بی هیچ مانعی به شاه دسترسی داشتند. شاه اغلب ساعات فراغت را در محیط فاسد کنندۀ اندرون، یعنی محیط تزویر و خرافات و غیبت، کهنه پرستی و بدگویی پشت سر مشروطه می گذراند.
اگر به کتاب سیمای احمدشاه قاجار علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی کتاب‌های تاریخی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های مشابه آشنا شوید.
31 فروردین 1402
سیمای احمدشاه قاجار
«سیمای احمدشاه قاجار» اثری است از محمد جواد شیخ‌الاسلامی (مورخ اهل زنجان، از ۱۳۰۰ تا ۱۳۷۹) که در سال ۱۳۶۸ منتشر شده است. این کتاب به بررسی زندگی احمدشاه قاجار از زمان تولد تا انقرض قاجاریه می‌پردازد.
درباره‌ی سیمای احمدشاه قاجار
آیا سلطان احمدشاه زمامداری مظلوم و وفادار به قانون اساسی مشروطه و مخالف دخالت بیگانگان در ایران بود؟ جواد شیخ‌الاسلامی در این کتاب به این سؤال با تکیه بر اسناد تاریخی پاسخ منفی می‌دهد. او روزگار آخرین پادشاه قاجار را از تولد تا پایان دوره‌ی قاجار در اسفند ۱۲۹۹ بررسی کرده است.
شاهان قاجار و حکومت آنها را باید به عنوان بخشی مهم از تاریخ ایران بررسی کرد. تاریخ پژوهان بر اساس سوابق، هر بار تلاش می کنند تا ابعاد تازه ای از یک دوره از تاریخ را برای هر کسی که علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن است، آشکار سازند. در این بین کتا سیمای احمد شاه قاجار اثر جواد شیخ الاسلامی به بررسی اوراق و اسناد دوره‌ی احمدشاه می پردازد. علیرغم رفتار آرام وی، حکومت احمدشاه با جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه، حمله روسیه به شمال ایران و قرارداد ۱۹۱۹ همراه بود که همه اینها سلطنت وی را پیچیده کرد.
احمدشاه، برخلاف طبع آرام‌اش، سلطنت پرفراز و نشیبی داشت؛ جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه، هجوم روس‌ها به شمال ایران و قرارداد ۱۹۱۹، همه در دوران حکومت او روی داد. این کتاب داستان قرارداد ۱۹۱۹ است که بنا بود پشتیبان قاجارها باشد، اما در نهایت اسباب سرنگونی‌شان شد. کتاب با تکیه بر اسناد وزارت خارجه‌ی بریتانیا تصویری همه‌جانبه از قرارداد ۱۹۱۹به دست داده و نقش احمدشاه را در آن به تفصیل شرح داده است.
محمدعلی شاه و ملکه جهان پسری به نام احمدشاه داشتند که در تبریز به دنیا آمد و پس از خلع محمدعلی شاه، در ۱۲ سالگی به سلطنت رسید. احمدشاه بر اثر بیماری التهاب کلیه در روستای کوچکی در حومه پاریس درگذشت و هنگام مرگ ۳۳ سال داشت. سه سال قبل از مرگ، او از سلطنت برکنار شد و رضاشاه جایش را در دستگاه حکومتی گرفت. احمدشاه پس از برکناری، تبعید و مرگ نابهنگام در تبعید، تبدیل به یک سیمای مظلوم در تاریخ ایران شد. مخصوصا به این دلیل که جانشین او، رضاشاه، با وجود اجرای ایده‌ی مدرنیزاسیون در کشور، دیکتاتوری نیاکان احمدشاه را این بار با ارتش و دستگاه سرکوب کننده قوی‌تری تکرار کرد.
محتوای سیمای احمدشاه قاجار
سیمای احمد شاه قاجار خود شامل دو کتاب است. کتاب اول در چهار بخش تنظیم شده است؛ ۱- تربیت دوران کودکی احمدشاه، ۲- از قرارداد ۱۹۰۷ تا قرارداد ۱۹۱۹، ۳- احمدشاه در فرنگ، ۴- بازگشت احمدشاه از فرنگ و سقوط وثوق‌الدوله.
کتاب دوم در دو بخش تنظیم شده است؛ ۱- شب تاریک و بیم موج، ۲- از تشکیل کابینه‌ی سپهدار تا کودتای سوم اسفند. در پایان هر کتاب ضمائمی هم هست که در آن می‌توان متن قراردادها، سخنرانی‌ها، توافقات، مصاحبه‌ها، مذاکرات و سرمقاله‌های روزنامه‌های ایرانی و خارجی آن دوره را مشاهده کرد.
بخش‌هایی از سیمای احمدشاه قاجار
سلطان احمدمیرزا در بچگی، شاگردی درسخوان و باهوش بود و در پایان سال، در میان سی نفر شاگرد، اول شد. قرار شد برای او جایزه ای تهیه گردد. عده ای پیشنهاد کردند برای شاه حساب بانکی افتتاح شود و چنین نیز شد. در بانک شاهی، حسابی برای شاه به مبلغ پنج هزار تومان آن زمان، به عنوان جایزۀ شاگرداولی باز کردند و شاه، سال بعد نیز شاگرد اول شد و این بار مبلغ دیگری به حسابش اضافه شد و این عمل در علاقه مند کردن بی اندازۀ احمدشاه به پول بی تأثیر نبود.
…………………
اکثر نشانه های یک فرمانروای بد را داشت: ترسو بود، دودل بود، قادر به گرفتن تصمیمات قاطع نبود، برای مواجهه با اشکالات ارادۀ قوی نداشت، اطرافیان را به دیدۀ سوءظن می نگریست، خسیس بود، مال اندوزی را تا سرحد جنون دوست می داشت، رشوه می گرفت و از عیش و نوش غفلت نداشت. اما در مقابل، ادب، نزاکت، فروتنی و مهربانی بی آلایش از محسنات او بود.
……………….
نیمه شبی تلاش کرد مخفیانه سوار الاغی شود و به زرگنده پیش پدر و مادر خود رود؛ اما موفق نشد». مشروطه خواهان تصمیم گرفتند برای تربیت شاه خردسال، هر آنچه می توانند انجام دهند. اما به روایت کتاب «هرچند پس از خلع شدن محمدعلی شاه، مشروطه خواهان موفق شدند بسیاری از اشخاص و عناصر موذی را از پیرامون شاه خردسال دور کنند، ولی در منظور اصلی خود که ساختن پادشاهی نمونه از او بود، کامیاب نشدند.
آن ها توانستند تماس های خارجی احمدشاه را زیر مراقبت بگیرند؛ اما نتوانستند او را از تأثیر نفوذهای خطرناک اندرون حفظ کنند. ده ها خویشاوند قاجار (عمو، عمه، خالو، خاله) بی هیچ مانعی به شاه دسترسی داشتند. شاه اغلب ساعات فراغت را در محیط فاسد کنندۀ اندرون، یعنی محیط تزویر و خرافات و غیبت، کهنه پرستی و بدگویی پشت سر مشروطه می گذراند.
اگر به کتاب سیمای احمدشاه قاجار علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی کتاب‌های تاریخی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های مشابه آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات ایران، تاریخ، زندگی‌نامه
۰ برچسب‌ها: ادبیات ایران، محمد جواد شیخ‌الاسلامی، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب