اشتراک در
0 نظر
قدیمیترین
19 اردیبهشت 1403
تاریخ مشروطه‌ی ایران
«تاریخ مشروطه‌ی ایران» اثری است از احمد کسروی (نویسنده‌ی اهل تبریز، از ۱۲۶۹ تا ۱۳۲۴) که در سال ۱۳۱۹ منتشر شده است. این کتاب به بررسی انقلاب مشروطه ایران و حواشی پیرامون آن می‌پردازد.
درباره‌ی تاریخ مشروطه‌ی ایران
کتاب تاریخ مشروطه‌ی ایران نوشته احمد کسروی در سال ۱۳۱۹ خورشیدی به چاپ رسید. این اثر برجسته‌ترین سند نوشته شده درباره‌ی رویداد مشروطه و چند و چون آن می‌باشد و حتی در زمانی که نوشته‌های کسروی ممنوع شمرده می‌شود این نوشتار همچنان آبشخور و گواه پژوهش‌های تاریخی است.
کسروی در زمان انقلاب مشروطه و محاصره تبریز، خود ساکن این شهر بوده و وقایع بسیاری را از نزدیک روایت می‌کند. این کتاب توسط ایوان سیگل به انگلیسی نیز ترجمه شده‌است.
تاریخ مشروطه‌ی ایران به پیشامدهای میان سال‌های ۱۲۸۴ تا ۱۲۸۸ ه.ش (شکست استبداد صغیر و فتح تهران) می‌پردازد. کتاب تاریخ هجده ساله آذربایجان نیز دنباله این کتاب بوده و با مرگ شیخ محمد خیابانی در ۱۲۹۹ پایان می‌یابد. کسروی نوشتن این تاریخ را نخست از ماهنامه‌ای به نام پیمان آغاز کرد.
احمد کسروی در نگارش «تاریخ مشروطه‌ی ایران» از منابع گوناگونی همچون کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» و «کتاب آبی»استفاده کرده است. بااین‌حال او از نزدیک نیز شاهد وقایع و حوادث تبریز، دومین کانون انقلاب مشروطه، بود و علاوه بر این با بعضی سران مشروطه آذربایجان آشنایی و حشرونشر داشت؛ ازاین‌رو در کتاب حاضر کوشیده است تا دیده‌ها و شنیده‌های خود را به رشته تحریر درآورد و کمتر به حدس و گمان تکیه کند.
به عنوان نمونه می‌توان به ماجرای محاصره‌ی تبریز اشاره کرد که نویسنده مشاهدات خود را در جریان محاصره‌ی تبریز بیان کرده است. او با بهره‌گیری از مشاهدات خود و بقیه‌ی عوامل و رهبران نهضت، از یادداشت‌های دست‌اول خصوصی، گزارش‌ها، اعلامیه‌ها و تلگراف‌های رسمی داخلی و خارجی، روزنامه‌ها و کتاب‌ها در مطالب خود بهره برده؛ که البته بیشتر در پاورقی‌ها به آن‌ها اشاره کرده است.
کسروی دررابطه با کتاب تاریخ مشروطه‌ی ایران می‌گوید: «سی سال گذشت و یکی از آنان که در جنبش پا در میان داشته بود یا خود می‌توانست آگاهیهایی گرد آورد به نوشتن آن برنخاست، و من دیدم داستان‌ها از میان می‌رود و در آینده کسی گرد آوردن آن‌ها نخواهد توانست. یک جنبشی که در زمان ما رخ داده، اگر ما داستان آن را ننویسیم دیگران چگونه خواهند نوشت؟!…»
کسروی انگیزه‌های زیر را برای نگارش این نوشته برمی‌شمرد:
این اثر تاریخی، که به حق باید آن را برجسته‌ترین سند مکتوب درباره‌ی نهضت مشروطیت و اسناد و مدارک آن دانست، از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی بعدها وقتی انتشار دیگر نوشته‌های کسروی ممنوع و اندیشه‌اش باطل شمرده شد، همچنان جایگاه خود را به عنوان سندی دقیق در بین پژوهش‌های تاریخی حفظ کرد و در بیان اهمیتش همین بس که «ایوان سیگل»، آن را به زبان انگلیسی برگرداند و در تمام دنیا منتشر ساخت.
کتاب تاریخ مشروطه‌ی ایران در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴.۲۴ با بیش از ۵۷۵ رای و ۵۶ نقد و نظر است.
فهرست مطالب تاریخ مشروطه‌ی ایران
بخش یکم
بخش دوم
بخش سوم
بخش‌های از تاریخ مشروطه‌ی ایران
بدین سان شورش پس از شش روز به پایان رسید. اما نتیجه های آن: نخست مشروطه استوار گردید و راه رخنه به آن بسته شد. دوم کمی های قانون اساسی دانسته شد و به نوشتن یک «دنباله» برای آن آغاز کردند. سوم مسیو نوز که خود خاری شده و به چشم ایرانیان فرو می رفت از کار برداشته شد.
چهارم محمدعلی میرزا دانست که هماورد او نه تهران، بلکه تبریز می باشد، و اگر برانداختن مشروطه را می خواهد باید نخست به چاره آنجا کوشد و خواهیم دید که به چه اندیشه هایی درباره آن شهر پرداخت.
………………..
در زمان قاجار، ایران بسیار ناتوان گردید و از بزرگی و جایگاه و آوازه آن بسیار کاسته شد و انگیزه این بیش از همه یک چیز بود و آن اینکه جهان دیگر شده و کشورها به تکان آمده، ولی ایران به همان حال پیشین خود باز میماند. ینان خود کاری نمی کردند و دیگران را هم نمی گذاردند.
در زمان محمدشاه میرزا ابوالقاسم قایم مقام وزیرکاردانی بود و به شایندگی کارها را پیش می برد ولی محمد شاه او را کشت و جایش را به حاجی میرزا آقاسی داد. در زمان ناصرالدین شاه میرزاتقی خان امیرکبیر به پیراستن و آراستن ایران می کوشید و…
ناصرالدین شاه او را کشت… سپس هم حاجی میزاحسین خان سپهسالار به کارهایی برخاست… ولی ناصرالدین شاه او را نگه نداشت و مردم نیز ارج او و کارهایش را ندانستند.
…………………….
ز روزی‌که جنبش مشروطه‌خواهی در ایران آغاز گردید، محمدعلیمیرزا که آن‌زمان ولیعهد می‌بود روی دشمنی نشان داد. زیرا از آغاز زندگانی با فرمان‌روایی خودکامانه بار آمده و همیشه مردم را زیر دست خود دیده بود، و این‌بار دشوار می‌افتاد که مردم سری افرازند، و در برابر او ایستاده سخن از کشور و کارهای آن‌رانند، و خود کسی نمی‌بود که معنی مشروطه یا سررشته داری توده را نیک بداند و از سودهای آن آگاه باشد، و به‌نام دلبستگی به‌کشور و نیرومندی آن از هوس‌های خود چشم پوشد.
یک مرد کوتاه‌اندیشی بیش نمی‌بود. از سوی دیگر روسیان که در دربار ولیعهدی دست می‌داشتند رشته اندیشه و سُهش‌های این در دست آنان می‌بود، که به‌دستیاری شاپشال او را به‌هر راهی می‌گردانیدند، و چون دولت روس با جنبش توده، چه در کشور خود و چه در ایران، سخت دشمن می‌بود، از این‌رو، در این‌هنگام محمدعلیمیرزا را به‌خود نگذارده دشمنی‌اش را با مشروطه بیشتر می‌گردانیدند. ب
ه‌ویژه پس از آن‌که پیمان ۱۹۰۷ را با انگلیس بستند و خود را دردست درازی به‌شمال ایران آزاد دانستند، که چون جنبش توده را یک سنگی در پیش پای خود می‌پنداشتند به‌برداشتن آن می‌کوشیدند.
گذشته از این‌ها محمدعلیمیرزا به‌کیش شیعی و به‌کارهای بی‌معنای آن، از روضه خوانی، و زیارت عاشورا و شمع به‌مسجدها بردن و مانند این‌ها، دلبستگی بسیاری می‌داشت و زنش ملک در این‌باره از او کمتر نمی‌بود، و همیشه کسانی از ملایان رویه کار بدربار و اندرون راه می‌داشتند، و چون پس از چند ماهی از آغاز مشروطه، ملایان از آن‌رو گردانیدند و جدایی میانه کیش و مشروطه افتاد، این انگیزه دیگری به‌دشمنی محمدعلیمیرزا گردید.
باری محمدعلیمیرزا از گام نخست با مشروطه بدخواهی می‌نمود و می‌کوشید، و چه هنگامی‌که در تبریز می‌بود و چه پس از آن‌که به‌تهران آمد، هر چند زمان یک‌بار نقشه‌ای برای برانداختن مجلس می‌کشید، و چنان‌که یکایک نوشته‌ایم در هر باره آزادیخواهان تبریز را در برابر خود می‌دید.
بازپسین نقشه او شورش استرداران و داستان میدان توپخانه بود که باز آزادیخواهان تبریز با یک شاهکاری از میدان بیرونش کردند. پس از آن محمدعلیمیرزا تا دیر زمانی، به‌خاموشی گراییده با مجلس رویه‌کاری (ظاهرسازی)هایی می‌کرد، و می‌توان گفت که از برانداختن مجلس نومید گردیده دیگر نقشه‌ای را دنبال نمی‌کرد.
لیکن، پیش‌آمدهایی که یکی از آن‌ها داستان بمب‌اندازی و دیگری بدزبانی‌های مساوات و دیگر روزنامه‌ها بود دوباره او را به‌تکان آورده بار دیگر به‌اندیشه برانداختن مجلس انداخت. به‌ویژه که در این هنگام روسیان پاپیش گزارده چنین کاری را خواستار می‌بودند.
اگر به کتاب تاریخ مشروطه‌ی ایران علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های تاریخ در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های مشابه نیز آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات ایران، تاریخ
۰ برچسب‌ها: احمد کسروی، ادبیات ایران، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب