پوپولیسم چیست؟

«پوپولیسم چیست؟» اثری است از یان ورنر مولر (فیلسوف و سیاستمدار آلمانی، متولد ۱۹۷۰) که در سال ۲۰۱۴ منتشر شده است. این کتاب به بررسی جنبش سیاسی پوپولیسم و تاثیر آن بر دموکراسی مدرن می‌پردازد.

درباره‌ی پوپولیسم چیست؟

عَوام‌گرایی یا پوپولیسم  آموزه و روشی سیاسی است در طرفداری کردن یا طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر گروه نخبه. در سده بیستم بیشتر جنبش‌های «عامه‌گرا» با جنبش‌های آمریکای لاتین و هند شناخته می‌شد اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد این جنبش‌ها در کشورهای کانادا، ایتالیا، هلند، اسکاندیناوی و ایالات متحده نیز درجاتی از موفقیت را به‌دست آورده‌است.

«پوپولیسم چیست؟» نوشته‌ی یان ورنر مولر، کاوشی قابل تأمل در مورد یکی از مهم ترین جنبش های سیاسی عصر ما است. در این اثر مهم، مولر قصد دارد پوپولیسم را ابهام کند، اصطلاحی که اغلب استفاده می‌شود اما اغلب در گفتمان معاصر به اشتباه درک می‌شود. مولر از طریق تحلیل دقیق و زمینه تاریخی، درک جامعی از پوپولیسم، ریشه های آن و تأثیر آن بر دموکراسی های مدرن را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.

مولر با تعریف پوپولیسم به عنوان شکلی از شعارهای سیاسی شروع می کند که «مردم خالص» را در برابر یک «تاسیس» فاسد و نخبه گرا قرار می دهد. او نشان می دهد که چگونه پوپولیست ها ادعا می کنند که تنها نمایندگان اراده واقعی مردم هستند و اغلب صداهای مخالف را به عنوان نامشروع یا خائن رد می کنند. این چارچوب زمینه را برای کاوش مولر در مورد ویژگی ها و تاکتیک های کلیدی به کار گرفته شده توسط جنبش های پوپولیستی در زمینه ها و دوره های زمانی مختلف فراهم می کند.

مرکز تحلیل مولر، بررسی تنش ذاتی پوپولیسم با دموکراسی است. در حالی که پوپولیست ها ادعا می کنند که از منافع اکثریت حمایت می کنند، مولر استدلال می کند که گرایش های ضد کثرت گرایی و بی اعتنایی آنها به کنترل ها و تعادل های نهادی، تهدیدی اساسی برای اصول دموکراتیک است. پوپولیست ها با آمیختن دستور کار خود با اراده «واقعی» مردم، پایه های کثرت گرایانه دموکراسی را تضعیف می کنند و منجر به فرسایش هنجارهای سیاسی و به حاشیه رانده شدن صدای اقلیت ها می شود.

مولر با تکیه بر نمونه هایی از اروپا، آمریکای لاتین و فراتر از آن، نشان می دهد که چگونه پوپولیسم بسته به عوامل فرهنگی، تاریخی و اجتماعی-اقتصادی می تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد. از جنبش‌های چپی که از عدالت اقتصادی حمایت می‌کنند تا ناسیونالیست‌های راست‌گرا که از برتری قومی-فرهنگی حمایت می‌کنند، پوپولیسم به روش‌های مختلفی تجلی می‌کند، با این حال به طور مداوم برای بسیج حمایت بر روایت‌های ساده‌گرایانه و رهبران کاریزماتیک متکی است.

علاوه بر این، مولر به بررسی نقش پوپولیسم در عصر جهانی شدن و فناوری دیجیتال می پردازد و تاکید می کند که چگونه اضطراب های اقتصادی، نابسامانی های اجتماعی و گسترش رسانه های اجتماعی به ظهور آن کمک کرده است. پوپولیست ها اغلب از این پویایی ها برای تقویت پیام خود، ایجاد تفرقه، و تضعیف نهادهای دموکراتیک سوء استفاده می کنند، که چالش مهمی برای لیبرال دموکراسی در قرن بیست و یکم ایجاد می کند.

در پایان، «پوپولیسم چیست؟» تحلیل قانع‌کننده‌ای از یک پدیده سیاسی پیچیده و رو به افزایش ارائه می‌دهد. بررسی ظریف مولر ابزارهایی را در اختیار خوانندگان قرار می دهد تا لفاظی های پوپولیستی و پیامدهای آن را برای حکومت دموکراتیک ارزیابی کنند. مولر با روشن کردن پویایی های اساسی پوپولیسم، خوانندگان را دعوت می کند تا در بحث و اقدام آگاهانه برای حفاظت از اصول دموکراسی در عصر نارضایتی پوپولیستی فزاینده شرکت کنند.

کتاب «پوپولیسم چیست؟» در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۸۲ با بیش از ۲۴۰۰ رای و ۲۹۶ نقد و نظر است. این کتاب در ایران با ترجمه‌ای از بابک واحدی به بازار عرضه شده است.

خلا‌صه‌ای از محتوای پوپولیسم چیست؟

پوپولیسم چیست؟ توسط یان-ورنر مولر کاوشی جامع از پوپولیسم به عنوان یک پدیده سیاسی است. مولر پوپولیسم را به عنوان یک استراتژی لفاظی تعریف می کند که توسط رهبران سیاسی برای قرار دادن «مردم عوام» در برابر نخبگان فاسد استفاده می شود. او تأکید می کند که چگونه پوپولیست ها ادعا می کنند که اراده واقعی اکثریت را تجسم می بخشند و در عین حال صداهای مخالف را نامشروع می دانند.

مولر در سرتاسر کتاب به بررسی ویژگی‌های کلیدی پوپولیسم، از جمله تمایلات ضد کثرت‌گرایانه آن و بی‌اعتنایی آن به کنترل‌ها و تعادل‌های نهادی می‌پردازد. او استدلال می کند که پوپولیسم با تضعیف اصول کثرت گرایی و حقوق اقلیت ها، چالشی اساسی برای دموکراسی ایجاد می کند.

مولر نمونه‌های تاریخی و معاصر پوپولیسم را از سراسر جهان ارائه می‌کند و جلوه‌های متنوع آن را در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی-اقتصادی و سیاسی نشان می‌دهد. از جنبش‌های چپی که از عدالت اقتصادی حمایت می‌کنند تا ناسیونالیست‌های راست‌گرا که برتری قومی-فرهنگی را ترویج می‌کنند، پوپولیسم اشکال مختلفی به خود می‌گیرد، اما به طور مداوم بر روایت‌های ساده‌گرایانه و رهبران کاریزماتیک برای بسیج حمایت تکیه می‌کند.

علاوه بر این، مولر در مورد نقش جهانی شدن و فناوری دیجیتال در دامن زدن به افزایش پوپولیسم بحث می کند. نگرانی های اقتصادی، نابسامانی اجتماعی و گسترش رسانه های اجتماعی، زمینه مساعدی را برای رهبران پوپولیست ایجاد کرده است تا از نارضایتی ها سوء استفاده کنند و تفرقه ایجاد کنند. تحلیل مولر از خوانندگان دعوت می‌کند تا لفاظی‌های پوپولیستی و پیامدهای آن را برای حکومت دموکراتیک ارزیابی کنند، و از آنها می‌خواهد که در بحث و اقدام آگاهانه برای حفظ اصول دموکراسی در عصر نارضایتی پوپولیستی فزاینده شرکت کنند.

فهرست مطالب پوپولیسم چیست؟

  • مقدمه
  • آیا همه پوپولیست هستیم؟
  • پوپولیست‌ها چه می‌گویند؟
  • پوپولیست‌ها چه می‌کنند، یا پوپولیسم‌ها بر مسند قدرت
  • با پوپولیست‌ها چه کنیم؟
  • نتیجه‌گیری هفت نظر در باب پوپولیسم
  • یادداشت ها
  • سپاس‌گزاری
  • مؤخره: چطور به پوپولیسم فکر نکنیم

بخش‌هایی از پوپولیسم چیست؟

شاید با چیزهایی که تا بدین‌جا گفتیم وسوسه شوید که فکر کنید پوپولیست‌ها در نوعی جهان خیالی سیاسی زندگی می‌کنند: ایشان مخالفت و دشمنی‌ای میان نخبگان فاسد و یک مردم همگن به‌ لحاظ اخلاقی بی‌غش را تصور می‌کنند که هیچ ناحق و نادرستی از او برنمی‌آید؛ آن‌ها در برابر واقعیت‌های رقت‌انگیز و نکبت‌بار دنیایی که هنوز در یدِ حاکمیت پوپولیست‌ها نیست، نقاب نمادین نمایندگی مردم را به صورت می‌زنند. مگر نه این است که چنین خیالات و اوهامی محکوم به شکست هستند؟

تلقی رایج این است که احزاب پوپولیست در اصل احزاب اعتراض هستند و اینکه با اعتراض نمی‌توان حکم راند، چراکه هیچ‌کس نمی‌تواند به خودش اعتراض کند (و، به‌ محض آنکه این سیاست‌مداران به نخبگان نشسته بر مسند قدرت تبدیل شوند، دیگر محال است بتوانند موضعی نخبه‌ستیز به خود بگیرند).

در نهایت، این تلقی وجود دارد که پوپولیست‌ها، پس از به قدرت رسیدن، به طریقی درخشش خود را از دست خواهند داد؛ کاریزما در روال روزمرۀ کار پارلمانی رنگ خواهد باخت و هواداران از آن «دلسرد» خواهند شد. اگر به تعریفی قدیمی‌تر (و به‌ عقیدۀ من پر ایراد) از پوپولیسم برگردیم، شاید فکر کنیم که ناکارآمدی راه‌حل‌ها و تجویزهای ساده‌انگارانۀ پوپولیست‌ها هم به‌ سرعت عیان خواهد شد. ضدیت با سیاست نمی‌تواند سیاست واقعی خلق کند.

 

اگر به کتاب پوپولیسم چیست؟ علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های سیاسی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار مشابه نیز آشنا شوید.