نیمه راه بهشت

«نیمه راه بهشت» اثری است از سعید نفیسی (نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی زاده‌ی کرمان، از۱۲۷۴ تا ۱۳۴۵) که در سال ۱۳۳۲ منتشر شده است. این رمان به وابستگی مردان سیاسی و فرهنگی کشور به اجانب در دهه‌ی ۱۳۲۰ خورشیدی می‌پردازد.

درباره‌ی نیمه راه بهشت

کتاب «نیمه راه بهشت» نوشته «سعید نفیسی» است که در سال ۱۳۲۹ به نگارش در آمده است. نویسنده در این رمان کم نظیر وابستگی مردان سیاسی و فرهنگی کشور را به اجنبی ها نمایان می سازد و دست به افشاگری های سیاسی بسیار می زند. داستانی که پیرامون زندگی قشر مرفه جامعه، در دهه‌ی ۱۳۲۰ روایت می شود.

این اثر را یک اثر سیاسی می‌دانند که درباره افشای وابستگی رجال سیاسی و فرهنگی ایران به بیگانگان است. نویسنده، قهرمان این رمان را از میان شخصیت‌های مشهور دهه ۱۳۲۰- ۱۳۳۰ انتخاب می‌کند و با تغییری مختصر در نام آنان، هویت حقیقی‌شان را به خواننده می‌شناساند (مثلاً خلیل ملکی با نام خسیل الکی در ماجراها حضور می‌یابد). این اثر که درواقع یک پاورقی سیاسی است مورد تقلید نویسندگان دیگر نیز قرار گرفته است.

«نیمه راه بهشت» از لحاظ افشاگری‌های سیاسی اثری است ممتاز و تا حدودی کم‌نظیر. سعید نفیسی در نگارش رمان از اطنابات و طول و تفصیل‌های بالزاک مآبانه‌ای سود جسته است، ضمن آن که جز در لحظاتی نتوانسته به تشریح کامل و ظریف روابط جامعه بالزاکی نزدیک شود.

داستان در طبقات و سطوح بالای جامعه سال‌های نگارش اثر جریان دارد. نام آدم‌های متعدد آن یا ترجمه به معنی و حروف درهم شده نام‌های واقعی سیاستمداران و متنفذان روز است، یا کلماتی ساخته شده بر وزن آن نام‌هاست. بنابر این با کمی دقت می‌توان هویت واقعی بازیگران صحنه را تشخیص داد.

مثلاً فرازجوی (فرود)، روشن سفیدبخت (نیر سعیدی)، دکتر طیبی (دکتر طاهری)، الک بدنی (ملک مدنی)، دکتر ادبار (دکتر اقبال)، علی اکبر دیپلماسی (علی اکبر سیاسی)، سید عنعناتی (سید ضیاء)، بالارو (ساعد)، باتنگان (بازرگان)، اختلاج (ابتهاج)، مسواک زاده (مصباح زاده)، روانگاه فاسد (جهانشاه صالح)، بدپوز خوش کیش)، عورتگر (صورتگر)، خسیل الکی (خلیل ملکی)، سپهبد زرمدی (سپهبد احمدی) همه از شخصیت‌های معروف ان دوره به شمار می‌روند.

بیشتر صحنه‌های کتاب را ضیافت‌های مجلل، یا مجالس خصوصی مردم بالای جامعه از جمله فراماسون‌ها تشکیل می‌دهد. مردمی که بهشت موعودشان فلان کشور خارجی است و به سوی سرزمین معبود سلوک می‌کنند.

کتاب نیمه راه بهشت در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۳۳ است.

داستان نیمه راه بهشت

رمان نیمه راه بهشت که با وصف یک تالار اشرافی آغاز می‌شود، انتقادنامه‌ی طنزآمیز نیش‌داری است از دسایس و زد و بندهای نفرت‌انگیز سیاسی و شیادی‌های سیاستمداران.

نویسنده در این داستان از علما و ادبایی که پست‌های مهم را اشغال کرده و برای مقاصد شخصی و سیاسی، اخلاق و تقوی را زیر پا می‌گذارند، از بانوان مدعی نیکوکاری که به نام دستگیری از بینوایان، انجمن‌ها ساخته عده‌ی کثیری را رنگ می‌کنند و به جای کمک به مستمندان مثلاً پیاز گل از هلند وارد می‌کنند.

هم‌چنین نویسنده در این رمان از لغت‌سازی‌های فرهنگستان، از وضع ناهنجار دانشگاه و بانک ملی، از قبایح اعمال نمایندگان، و از سیاست‌های شوم بیگانه و کاسه‌لیسی‌های سیاست‌بافان نودولت و دنباله‌رو که رشته‌ی اداره‌ی کشور به دستشان افتاده است، به شدت و با جسارت تمام انتقاد می‌کند.

نفیسی اطلاعات خود را از چگونگی محیط رشد، تربیت، ترقی و نیل آدم‌ها به مناصب عالی و شبکه روابط فاسد آنان ارائه می‌دهد: روزگاری که تعیین وکیلان و وزیران با سفارش و تصویب سفارتخانه‌های خارجی، یا بر اثر مواضعه و تبانی عوامل ذی نفوذ و صاحبان امتیازات مادی انجام می‌گیرد.

اعمال این قدرت بی مهار به آنجا می‌کشد که چون بستنی فروش محله بی اختیار چشم در چشم یکی از متنفذان دوخته، به جایی می‌افتد که عرب نی می‌اندازد. و بدین ترتیب ارزش رمان نفیسی در سندیت بخشیدن به افسانه‌هایی است که در افواه عوام بود، اما هیچ کس بدان وزنی نمی‌نهاد.

بخش‌هایی از نیمه راه بهشت

خانم مهری برون پرور با شست دست راست به اندازه‌ی یک عشر از انگشت کوچک خودش را نشان داد و به این وسیله کاملاً بهترین احساسات خود را به شیرین‌ترین و تودل‌بروترین و مجلس‌آراترین خانمهای جوانی که در اطاق پذیرایی و لنگ بازو مجلل خانم ناهید دولت دوست جمع شده بودند آشکار کرد.

…………………..

مشهدی محمدقلی با آن که هشتاد و اندی از عمرش می‌گذشت و یک موی سیاه و یک دندان برای نمونه در سراپای وجودش نیست، با آن که همه‌ی مشاعرش از کار افتاده، قوه‌ی سامعه‌ی عجیبی دارد که کمترین طنین زنبور و وزوز مگس را به فواصل دراز می‌شوند، چه برسد به صدای پای صدها وکیل و وزیر که در سالیان دراز با آقای دکتر طیبی سروکار داشته ‌اند و هر یک را چندین بار دیده و در را با کمال فروتنی و سر نگاه‌داری بر رویشان گشوده است.

…………………….

 مطمئن باشید ، کارکردن با مدیر کل بانک ملی از همه آسان ترست ، زیرا که انسان احتیاج ندارد مستقیما به خودش رجوع بکند که کونه ترازو به زمین بزند .

همینقدر که بنده با حضرات جنوبیها قرار و مدار گذاشتم آن ها خودشان به مدیر کل بانک دستور می دهند و کار سر و سامان می گیرد . اصلا او را برای چنین روزها سرکار گذاشته اند .

–  باز یک راه دیگری هم داریم که قدری بیشتر پول و پله راه بیندازیم .
– بفرمائید.
–  باید یک مقدار جواز قطع چوب از جنگلهای شمال برای ما بگیرید .
–  این که کار خیلی آسانیست . تاکنون هزار دفعه این کار را برای همه رفقا کرده ام . حسنش اینست که وزرای کشاورزی همیشه ضعیف ترین وزرای کابینه ها هستند و تا به ایشان پیغام بدهی جواز را امضا کرده در کف دست شما می گذارند .

–  قربان، فراموش نفرمائید که یک پنجاه شست هزار بقچه نخ هم لازم داریم .
– البته من خودم هم چند تایی برای یکی از رفقای یزد و یکی از اقوام طهران باید علاوه کنم ولی عیب اینست که این روزها از بس کار را شلوغ کرده اند انسان نمی داند به کجا باید رجوع بکند .

از یک طرف وزارت پیشه و هنرست، سابقا یک بانک صنعتی بود و یک سازمان برنامه .

 

اگر به کتاب نیمه راه بهشت علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین آثار سعید نفیسی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار این نویسنده‌ی توانای کشورمان نیز آشنا شوید.