«تاریخ تحلیلی اسلام» اثری است از سیدجعفر شهیدی (نویسنده اهل بروجرد، از ۱۲۹۷ تا ۱۳۸۶) که در سال ۱۳۶۲ منتشر شده است. این کتاب با نگاهی تحلیلی و انتقادی، رویدادها، زمینه‌ها و پیامدهای تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام را از پیش از بعثت پیامبر تا نیمه قرن چهارم هجری بررسی می‌کند.
درباره‌ی تاریخ تحلیلی اسلام
کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثر دکتر سید جعفر شهیدی، اثری جامع و پژوهشی است که با دیدگاهی دقیق و تحلیلی به بررسی تاریخ صدر اسلام می‌پردازد. نویسنده در این کتاب، حوادث و تحولات سه قرن نخست هجری را نه‌تنها به‌صورت گزارشی، بلکه با تحلیل علل و پیامدهای آنها بازگو کرده است. این نگاه باعث شده تا اثر از قالب یک روایت ساده تاریخی فراتر رود و به منبعی علمی برای شناخت ریشه‌ها و بسترهای شکل‌گیری تمدن اسلامی تبدیل شود.
آغاز کتاب به ترسیم فضای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی شبه‌جزیره عربستان پیش از ظهور اسلام اختصاص دارد. شهیدی با بررسی دقیق نظام قبیله‌ای، باورهای رایج، و شرایط زندگی مردم، تصویری روشن از زمینه‌هایی که به پیدایش اسلام منجر شد، ارائه می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه این شرایط زمینه‌ساز پذیرش دعوت پیامبر اسلام شد و چرا این دین توانست در مدت کوتاهی نفوذ گسترده‌ای بیابد.
در ادامه، نویسنده به بعثت پیامبر اکرم(ص) و مراحل دعوت ایشان می‌پردازد؛ از دوران دعوت پنهانی تا علنی، از هجرت به مدینه تا شکل‌گیری نخستین حکومت اسلامی. شهیدی در این بخش تلاش می‌کند نه‌تنها وقایع را بازگو کند، بلکه به تحلیل دلایل موفقیت پیامبر در ایجاد اتحاد و انسجام میان قبایل پراکنده نیز بپردازد.
یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب، پرداختن به رویدادهای نظامی و سیاسی صدر اسلام با رویکرد تحلیلی است. جنگ‌های بدر، احد، و خندق، پیمان‌ها و نقض پیمان‌ها، و نیز روابط با یهودیان مدینه، همگی با بررسی انگیزه‌ها، زمینه‌ها و نتایج آنها تحلیل شده‌اند. این شیوه باعث می‌شود خواننده دیدی عمیق‌تر نسبت به تحولات این دوران پیدا کند.
پس از رحلت پیامبر، کتاب وارد بررسی دوره خلافت خلفای راشدین می‌شود. شهیدی با پرهیز از قضاوت‌های جانبدارانه، به موضوعات حساسی مانند سقیفه، انتخاب خلفا، شورش‌ها، جنگ‌های داخلی و فتوحات پرداخته است. در این بخش، او تأکید می‌کند که بخشی از گزارش‌های تاریخی موجود ممکن است بیشتر به افسانه‌پردازی شباهت داشته باشند تا ثبت دقیق وقایع.
دوران حکومت بنی‌امیه، که آغاز تغییر شکل خلافت به سلطنت موروثی بود، در فصل‌های بعدی به تفصیل بررسی می‌شود. نویسنده به چالش‌های سیاسی، قیام‌های شیعیان، و نقش این دوره در شکل‌گیری فرقه‌ها و گرایش‌های مذهبی می‌پردازد. همچنین، نقد او بر برخی روایات تاریخی، مانند ماجرای قتل امام علی(ع) و انگیزه‌های ابن‌ملجم، از بخش‌های بحث‌برانگیز کتاب است.
شهیدی در بخش عباسیان، علاوه بر بررسی تحولات سیاسی، به اوج‌گیری فعالیت‌های علمی و فرهنگی می‌پردازد. او تأسیس مراکز علمی مانند دارالحکمه، جنبش ترجمه آثار یونانی و ایرانی، و نقش متکلمان و محدثان را در شکل‌گیری هویت فکری جهان اسلام توضیح می‌دهد. این نگاه، کتاب را از یک متن صرفاً سیاسی فراتر می‌برد و آن را به اثری میان‌رشته‌ای تبدیل می‌کند.
از جنبه ساختاری، کتاب در هشت فصل تنظیم شده و هر فصل با زبانی ساده و روان نگاشته شده است تا هم دانشجویان و هم عموم علاقه‌مندان بتوانند به‌راحتی از آن استفاده کنند. اختصار در بیان، پرهیز از حاشیه‌روی و تکرار، و تمرکز بر نکات اساسی از ویژگی‌های بارز متن است.
یکی از نکات قابل‌توجه، نگاه انتقادی نویسنده به آثار اسلام‌شناسان غربی است. او بسیاری از تحلیل‌های آنان را متأثر از پیش‌داوری می‌داند و با استناد به منابع معتبر اسلامی به نقد و رد آنها می‌پردازد. نمونه بارز این رویکرد، تردید او در روایت مشهور درباره سرنوشت بنی‌قریظه است که با استناد به اختلاف منابع، به‌گونه‌ای متفاوت تحلیل شده است.
تاریخ انتشار کتاب نیز خود جالب توجه است. این اثر ابتدا به‌صورت جزوات درسی در مدرسه عالی شهید مطهری تدریس می‌شد و سپس در دو جلد با نام «تحلیلی از تاریخ اسلام» منتشر شد. نسخه نهایی و کامل کتاب از سال ۱۳۶۲ش با عنوان کنونی منتشر و تاکنون ده‌ها بار تجدید چاپ شده است.
در چاپ‌های اولیه، کتاب تا پایان دوره امویان را شامل می‌شد، اما در ویرایش‌های بعدی بخش‌هایی درباره دوران عباسیان افزوده شد و محدوده بررسی آن تا نیمه قرن چهارم هجری گسترش یافت. این تغییر باعث شد تا کتاب تصویری کامل‌تر از تحولات نخستین قرون اسلامی ارائه کند.
«تاریخ تحلیلی اسلام» امروز نه‌تنها یک کتاب درسی دانشگاهی معتبر است، بلکه به‌عنوان مرجعی برای علاقه‌مندان تاریخ اسلام و پژوهشگران این حوزه نیز شناخته می‌شود. نگاه تحلیلی، نقد منابع، و نثر روان آن، این اثر را به یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ‌نگاری معاصر در حوزه اسلام‌شناسی تبدیل کرده است.
کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در وب‌سایت goodreads دارای ا متیاز ۳.۷۰ با بیش از ۱۰۰ رای و ۱۵ نقد و نظر است.
خلاصه‌ی محتوای تاریخ تحلیلی اسلام
کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثر سید جعفر شهیدی در هشت فصل تنظیم شده و هر فصل به موضوعی کلیدی از تاریخ صدر اسلام و تحولات سه سده نخست می‌پردازد.
فصل نخست به بررسی موقعیت جغرافیایی شبه‌جزیره عربستان و وضعیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دینی آن پیش از اسلام اختصاص دارد. نویسنده، نظام قبیله‌ای و ساختار قدرت، وضعیت زندگی بدوی، نقش بازرگانی مکه، و باورهای رایج چون بت‌پرستی و بقای اندکی از ادیان ابراهیمی را توضیح می‌دهد. این فصل در واقع زمینه‌ساز فهم علل و شرایط ظهور اسلام است.
فصل دوم به بعثت پیامبر اسلام و آغاز دعوت ایشان می‌پردازد. در این بخش، مراحل دعوت پنهانی و سپس آشکار در مکه، واکنش مشرکان، فشارها و آزارهای قریش، و هجرت گروهی مسلمانان به حبشه بررسی شده است. نویسنده همچنین عوامل موفقیت پیامبر در جذب پیروان و تأثیر شخصیت و پیام اخلاقی او را تحلیل می‌کند.
در فصل سوم، آغاز درگیری‌های نظامی و سیاسی صدر اسلام مطرح می‌شود. این فصل شامل ماجراهای هجرت به مدینه، پیمان‌های اولیه با قبایل، جنگ بدر، احد و خندق، روابط با یهودیان مدینه، و سرانجام فتح مکه است. شهیدی علاوه بر شرح این رویدادها، به بررسی انگیزه‌ها و نتایج سیاسی و اجتماعی آنها می‌پردازد.
فصل چهارم به دوران پس از رحلت پیامبر و خلافت خلفای راشدین اختصاص دارد. در این فصل، ماجرای سقیفه، انتخاب ابوبکر، خلافت عمر و گسترش فتوحات، خلافت عثمان و اعتراضات علیه او، و در نهایت خلافت امام علی(ع) و جنگ‌های داخلی چون جمل و صفین بررسی شده است. نویسنده با رویکردی انتقادی، برخی روایت‌های تاریخی را مورد تردید قرار داده است.
در فصل پنجم، وضعیت جهان اسلام پس از شهادت امام علی(ع) و آغاز خلافت امام حسن(ع) و سپس صلح او با معاویه مطرح می‌شود. نویسنده به تبیین روند تثبیت قدرت امویان و تغییر تدریجی نظام خلافت به سلطنت موروثی می‌پردازد و پیامدهای این تغییر را بر جامعه اسلامی توضیح می‌دهد.
فصل ششم به بررسی کامل دوران امویان می‌پردازد. در این فصل، ساختار سیاسی و اداری دولت اموی، سیاست‌های داخلی و خارجی آنان، قیام‌های شیعیان و خوارج، و مهم‌ترین چهره‌های سیاسی و فکری این دوره معرفی شده‌اند. شهیدی همچنین به نقش امویان در گسترش مرزهای اسلامی و ایجاد شکاف‌های مذهبی پرداخته است.
در فصل هفتم، حکومت مروانیان، شاخه‌ای از امویان، بررسی می‌شود. این دوره که با بحران‌های سیاسی و شورش‌های متعدد همراه بود، زمینه سقوط کامل امویان را فراهم ساخت. نویسنده در این فصل نشان می‌دهد که چگونه اختلافات داخلی، فشارهای اقتصادی و قیام‌های مکرر باعث ضعف و فروپاشی این خاندان شد.
فصل هشتم به سقوط امویان و روی کار آمدن عباسیان اختصاص دارد. نویسنده ضمن بررسی چگونگی قیام عباسیان و نقش دعوت عباسی، به ساختار سیاسی، نظامی و فرهنگی دولت جدید می‌پردازد. او همچنین به تحولات فکری و علمی این دوره، مانند نهضت ترجمه، شکل‌گیری مراکز علمی و ظهور فرقه‌های کلامی اشاره می‌کند.
در بخش‌های پایانی، شهیدی محدوده بررسی خود را تا نیمه قرن چهارم هجری گسترش داده و وضعیت خلافت عباسی، قدرت‌گیری خاندان‌های محلی، و تحولات فرهنگی و دینی این دوره را توضیح می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه سیاست، مذهب و فرهنگ در این دوره درهم تنیده شده و مسیر تمدن اسلامی را شکل داده‌اند.
این ساختار هشت‌فصلی باعث می‌شود که کتاب هم روایت خطی تاریخ اسلام را حفظ کند و هم با تحلیل زمینه‌ها و نتایج حوادث، درک عمیق‌تری از تحولات ارائه دهد. در مجموع، هر فصل پیوندی منطقی با فصل قبل و بعد دارد و خواننده را گام‌به‌گام از پیش‌زمینه‌های ظهور اسلام تا تثبیت خلافت عباسی هدایت می‌کند.
بخش‌هایی از تاریخ تحلیلی اسلام
ابن اسحاق نوشته است سرا قریش، چون ابوسفیان و ابوجهل و دیگران، شب‌ها پنهانی به خانه‌ای می‌رفتند که محمد (ص) در آنجا مردمان را موعظه می‌کرد و به سخنان او و آیه‌های قرآن گوش می‌دادند. بامدادی که از آنجا به در آمدند یکدیگر را دیدند، گفتند دیگر چنین کاری مکنیم، مبادا رفتار ما سبب شود که نادانان قبیله فریفته‌ی سخنان محمد شوند.
……………….
حسین بن علی (ع) نزد والی رفت و نخست از حال معاویه جویا شد. والی بدو گفت: معاویه مرده است. او چون تکلیف بیعت را شنید، گفت: چنین کاری در نهان شایسته نیست، مردم را در مسجد بخوان تا ببینیم چه باید کرد. در آن مجلس مروان به ولید گفت: مگذار حسین بیعت نکرده از اینجا برود و اگر بیعت نکرد او را بکش. حسین بن علی (ع) برآشفت و گفت: نه تو و نه او نمی‌توانید مرا بکشید.
………………..
روز دهم محرم سال شصت و یک هجری ضمن چند ساعت درگیری امام حسین (ع) و مردان و جوانانی که همراه او بودند شهید شدند و زن و فرزندان امام را که به سن بلوغ نرسیده بودند، اسیر کردند و به کوفه و از آنجا به شام بردند. تنها از کشتن علی بن الحسین (ع) چون بیمار بود چشم پوشیدند.
اگر به کتاب تاریخ تحلیلی اسلام علاقه دارید، بخش معرفی برترین آثار سیدجعفر شهیدی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، شما را با سایر آثار این نویسنده نیز آشنا می‌سازد.
23 مرداد 1404
تاریخ تحلیلی اسلام
«تاریخ تحلیلی اسلام» اثری است از سیدجعفر شهیدی (نویسنده اهل بروجرد، از ۱۲۹۷ تا ۱۳۸۶) که در سال ۱۳۶۲ منتشر شده است. این کتاب با نگاهی تحلیلی و انتقادی، رویدادها، زمینه‌ها و پیامدهای تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان اسلام را از پیش از بعثت پیامبر تا نیمه قرن چهارم هجری بررسی می‌کند.
درباره‌ی تاریخ تحلیلی اسلام
کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثر دکتر سید جعفر شهیدی، اثری جامع و پژوهشی است که با دیدگاهی دقیق و تحلیلی به بررسی تاریخ صدر اسلام می‌پردازد. نویسنده در این کتاب، حوادث و تحولات سه قرن نخست هجری را نه‌تنها به‌صورت گزارشی، بلکه با تحلیل علل و پیامدهای آنها بازگو کرده است. این نگاه باعث شده تا اثر از قالب یک روایت ساده تاریخی فراتر رود و به منبعی علمی برای شناخت ریشه‌ها و بسترهای شکل‌گیری تمدن اسلامی تبدیل شود.
آغاز کتاب به ترسیم فضای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی شبه‌جزیره عربستان پیش از ظهور اسلام اختصاص دارد. شهیدی با بررسی دقیق نظام قبیله‌ای، باورهای رایج، و شرایط زندگی مردم، تصویری روشن از زمینه‌هایی که به پیدایش اسلام منجر شد، ارائه می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه این شرایط زمینه‌ساز پذیرش دعوت پیامبر اسلام شد و چرا این دین توانست در مدت کوتاهی نفوذ گسترده‌ای بیابد.
در ادامه، نویسنده به بعثت پیامبر اکرم(ص) و مراحل دعوت ایشان می‌پردازد؛ از دوران دعوت پنهانی تا علنی، از هجرت به مدینه تا شکل‌گیری نخستین حکومت اسلامی. شهیدی در این بخش تلاش می‌کند نه‌تنها وقایع را بازگو کند، بلکه به تحلیل دلایل موفقیت پیامبر در ایجاد اتحاد و انسجام میان قبایل پراکنده نیز بپردازد.
یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب، پرداختن به رویدادهای نظامی و سیاسی صدر اسلام با رویکرد تحلیلی است. جنگ‌های بدر، احد، و خندق، پیمان‌ها و نقض پیمان‌ها، و نیز روابط با یهودیان مدینه، همگی با بررسی انگیزه‌ها، زمینه‌ها و نتایج آنها تحلیل شده‌اند. این شیوه باعث می‌شود خواننده دیدی عمیق‌تر نسبت به تحولات این دوران پیدا کند.
پس از رحلت پیامبر، کتاب وارد بررسی دوره خلافت خلفای راشدین می‌شود. شهیدی با پرهیز از قضاوت‌های جانبدارانه، به موضوعات حساسی مانند سقیفه، انتخاب خلفا، شورش‌ها، جنگ‌های داخلی و فتوحات پرداخته است. در این بخش، او تأکید می‌کند که بخشی از گزارش‌های تاریخی موجود ممکن است بیشتر به افسانه‌پردازی شباهت داشته باشند تا ثبت دقیق وقایع.
دوران حکومت بنی‌امیه، که آغاز تغییر شکل خلافت به سلطنت موروثی بود، در فصل‌های بعدی به تفصیل بررسی می‌شود. نویسنده به چالش‌های سیاسی، قیام‌های شیعیان، و نقش این دوره در شکل‌گیری فرقه‌ها و گرایش‌های مذهبی می‌پردازد. همچنین، نقد او بر برخی روایات تاریخی، مانند ماجرای قتل امام علی(ع) و انگیزه‌های ابن‌ملجم، از بخش‌های بحث‌برانگیز کتاب است.
شهیدی در بخش عباسیان، علاوه بر بررسی تحولات سیاسی، به اوج‌گیری فعالیت‌های علمی و فرهنگی می‌پردازد. او تأسیس مراکز علمی مانند دارالحکمه، جنبش ترجمه آثار یونانی و ایرانی، و نقش متکلمان و محدثان را در شکل‌گیری هویت فکری جهان اسلام توضیح می‌دهد. این نگاه، کتاب را از یک متن صرفاً سیاسی فراتر می‌برد و آن را به اثری میان‌رشته‌ای تبدیل می‌کند.
از جنبه ساختاری، کتاب در هشت فصل تنظیم شده و هر فصل با زبانی ساده و روان نگاشته شده است تا هم دانشجویان و هم عموم علاقه‌مندان بتوانند به‌راحتی از آن استفاده کنند. اختصار در بیان، پرهیز از حاشیه‌روی و تکرار، و تمرکز بر نکات اساسی از ویژگی‌های بارز متن است.
یکی از نکات قابل‌توجه، نگاه انتقادی نویسنده به آثار اسلام‌شناسان غربی است. او بسیاری از تحلیل‌های آنان را متأثر از پیش‌داوری می‌داند و با استناد به منابع معتبر اسلامی به نقد و رد آنها می‌پردازد. نمونه بارز این رویکرد، تردید او در روایت مشهور درباره سرنوشت بنی‌قریظه است که با استناد به اختلاف منابع، به‌گونه‌ای متفاوت تحلیل شده است.
تاریخ انتشار کتاب نیز خود جالب توجه است. این اثر ابتدا به‌صورت جزوات درسی در مدرسه عالی شهید مطهری تدریس می‌شد و سپس در دو جلد با نام «تحلیلی از تاریخ اسلام» منتشر شد. نسخه نهایی و کامل کتاب از سال ۱۳۶۲ش با عنوان کنونی منتشر و تاکنون ده‌ها بار تجدید چاپ شده است.
در چاپ‌های اولیه، کتاب تا پایان دوره امویان را شامل می‌شد، اما در ویرایش‌های بعدی بخش‌هایی درباره دوران عباسیان افزوده شد و محدوده بررسی آن تا نیمه قرن چهارم هجری گسترش یافت. این تغییر باعث شد تا کتاب تصویری کامل‌تر از تحولات نخستین قرون اسلامی ارائه کند.
«تاریخ تحلیلی اسلام» امروز نه‌تنها یک کتاب درسی دانشگاهی معتبر است، بلکه به‌عنوان مرجعی برای علاقه‌مندان تاریخ اسلام و پژوهشگران این حوزه نیز شناخته می‌شود. نگاه تحلیلی، نقد منابع، و نثر روان آن، این اثر را به یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ‌نگاری معاصر در حوزه اسلام‌شناسی تبدیل کرده است.
کتاب تاریخ تحلیلی اسلام در وب‌سایت goodreads دارای ا متیاز ۳.۷۰ با بیش از ۱۰۰ رای و ۱۵ نقد و نظر است.
خلاصه‌ی محتوای تاریخ تحلیلی اسلام
کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثر سید جعفر شهیدی در هشت فصل تنظیم شده و هر فصل به موضوعی کلیدی از تاریخ صدر اسلام و تحولات سه سده نخست می‌پردازد.
فصل نخست به بررسی موقعیت جغرافیایی شبه‌جزیره عربستان و وضعیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دینی آن پیش از اسلام اختصاص دارد. نویسنده، نظام قبیله‌ای و ساختار قدرت، وضعیت زندگی بدوی، نقش بازرگانی مکه، و باورهای رایج چون بت‌پرستی و بقای اندکی از ادیان ابراهیمی را توضیح می‌دهد. این فصل در واقع زمینه‌ساز فهم علل و شرایط ظهور اسلام است.
فصل دوم به بعثت پیامبر اسلام و آغاز دعوت ایشان می‌پردازد. در این بخش، مراحل دعوت پنهانی و سپس آشکار در مکه، واکنش مشرکان، فشارها و آزارهای قریش، و هجرت گروهی مسلمانان به حبشه بررسی شده است. نویسنده همچنین عوامل موفقیت پیامبر در جذب پیروان و تأثیر شخصیت و پیام اخلاقی او را تحلیل می‌کند.
در فصل سوم، آغاز درگیری‌های نظامی و سیاسی صدر اسلام مطرح می‌شود. این فصل شامل ماجراهای هجرت به مدینه، پیمان‌های اولیه با قبایل، جنگ بدر، احد و خندق، روابط با یهودیان مدینه، و سرانجام فتح مکه است. شهیدی علاوه بر شرح این رویدادها، به بررسی انگیزه‌ها و نتایج سیاسی و اجتماعی آنها می‌پردازد.
فصل چهارم به دوران پس از رحلت پیامبر و خلافت خلفای راشدین اختصاص دارد. در این فصل، ماجرای سقیفه، انتخاب ابوبکر، خلافت عمر و گسترش فتوحات، خلافت عثمان و اعتراضات علیه او، و در نهایت خلافت امام علی(ع) و جنگ‌های داخلی چون جمل و صفین بررسی شده است. نویسنده با رویکردی انتقادی، برخی روایت‌های تاریخی را مورد تردید قرار داده است.
در فصل پنجم، وضعیت جهان اسلام پس از شهادت امام علی(ع) و آغاز خلافت امام حسن(ع) و سپس صلح او با معاویه مطرح می‌شود. نویسنده به تبیین روند تثبیت قدرت امویان و تغییر تدریجی نظام خلافت به سلطنت موروثی می‌پردازد و پیامدهای این تغییر را بر جامعه اسلامی توضیح می‌دهد.
فصل ششم به بررسی کامل دوران امویان می‌پردازد. در این فصل، ساختار سیاسی و اداری دولت اموی، سیاست‌های داخلی و خارجی آنان، قیام‌های شیعیان و خوارج، و مهم‌ترین چهره‌های سیاسی و فکری این دوره معرفی شده‌اند. شهیدی همچنین به نقش امویان در گسترش مرزهای اسلامی و ایجاد شکاف‌های مذهبی پرداخته است.
در فصل هفتم، حکومت مروانیان، شاخه‌ای از امویان، بررسی می‌شود. این دوره که با بحران‌های سیاسی و شورش‌های متعدد همراه بود، زمینه سقوط کامل امویان را فراهم ساخت. نویسنده در این فصل نشان می‌دهد که چگونه اختلافات داخلی، فشارهای اقتصادی و قیام‌های مکرر باعث ضعف و فروپاشی این خاندان شد.
فصل هشتم به سقوط امویان و روی کار آمدن عباسیان اختصاص دارد. نویسنده ضمن بررسی چگونگی قیام عباسیان و نقش دعوت عباسی، به ساختار سیاسی، نظامی و فرهنگی دولت جدید می‌پردازد. او همچنین به تحولات فکری و علمی این دوره، مانند نهضت ترجمه، شکل‌گیری مراکز علمی و ظهور فرقه‌های کلامی اشاره می‌کند.
در بخش‌های پایانی، شهیدی محدوده بررسی خود را تا نیمه قرن چهارم هجری گسترش داده و وضعیت خلافت عباسی، قدرت‌گیری خاندان‌های محلی، و تحولات فرهنگی و دینی این دوره را توضیح می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه سیاست، مذهب و فرهنگ در این دوره درهم تنیده شده و مسیر تمدن اسلامی را شکل داده‌اند.
این ساختار هشت‌فصلی باعث می‌شود که کتاب هم روایت خطی تاریخ اسلام را حفظ کند و هم با تحلیل زمینه‌ها و نتایج حوادث، درک عمیق‌تری از تحولات ارائه دهد. در مجموع، هر فصل پیوندی منطقی با فصل قبل و بعد دارد و خواننده را گام‌به‌گام از پیش‌زمینه‌های ظهور اسلام تا تثبیت خلافت عباسی هدایت می‌کند.
بخش‌هایی از تاریخ تحلیلی اسلام
ابن اسحاق نوشته است سرا قریش، چون ابوسفیان و ابوجهل و دیگران، شب‌ها پنهانی به خانه‌ای می‌رفتند که محمد (ص) در آنجا مردمان را موعظه می‌کرد و به سخنان او و آیه‌های قرآن گوش می‌دادند. بامدادی که از آنجا به در آمدند یکدیگر را دیدند، گفتند دیگر چنین کاری مکنیم، مبادا رفتار ما سبب شود که نادانان قبیله فریفته‌ی سخنان محمد شوند.
……………….
حسین بن علی (ع) نزد والی رفت و نخست از حال معاویه جویا شد. والی بدو گفت: معاویه مرده است. او چون تکلیف بیعت را شنید، گفت: چنین کاری در نهان شایسته نیست، مردم را در مسجد بخوان تا ببینیم چه باید کرد. در آن مجلس مروان به ولید گفت: مگذار حسین بیعت نکرده از اینجا برود و اگر بیعت نکرد او را بکش. حسین بن علی (ع) برآشفت و گفت: نه تو و نه او نمی‌توانید مرا بکشید.
………………..
روز دهم محرم سال شصت و یک هجری ضمن چند ساعت درگیری امام حسین (ع) و مردان و جوانانی که همراه او بودند شهید شدند و زن و فرزندان امام را که به سن بلوغ نرسیده بودند، اسیر کردند و به کوفه و از آنجا به شام بردند. تنها از کشتن علی بن الحسین (ع) چون بیمار بود چشم پوشیدند.
اگر به کتاب تاریخ تحلیلی اسلام علاقه دارید، بخش معرفی برترین آثار سیدجعفر شهیدی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، شما را با سایر آثار این نویسنده نیز آشنا می‌سازد.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات ایران، تاریخ، مذهبی
۰ برچسب‌ها: ادبیات ایران، سیدجعفر شهیدی، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب