«نقد عقل محض» اثری است از ایمانوئل کانت (فیلسوف آلمانی، از ۱۷۲۴ تا ۱۸۰۴) که در سال ۱۷۸۱ منتشر شده است. این کتاب به بررسی و تقسیم‌بندی مقولات شناخت و نیز بررسیِ محسوسات، ادراک و عقل محض پرداخته‌است.
درباره‌ی نقد عقل محض
نقد عقل محض یا سنجش خرد ناب یا نقد اول نخستین کتاب از سه‌گانه‌ی فلسفه‌ی انتقادی از ایمانوئل کانت است که اولین‌بار در سال ۱۷۸۱ چاپ شد. این کتاب مهم‌ترین اثر کانت است و درباره‌ی ویژگی‌های عقل و توان آن در شناخت متافیزیک است.
کانت در این کتاب به بررسی و تقسیم‌بندی مقولات شناخت و نیز بررسی محسوسات، ادراک و عقل محض پرداخته‌است. او در این کتاب عقل، محسوسات و ادراک، و ویژگی‌های عقل محض در شناخت متافیزیکی را شرح داده‌است.
در کتاب نقد عقل محض کانت کلمه نقد به چند معنا به کار رفته است. نقد به معنای آنالیز و تخمین است. به معنای صادر کردن حکم هم هست. کانت از این کلمه به معنای محکوم کردن ادعاهای غیر قانونی و نادرست استفاده کرده است. همه این معانی وقتی عقل محض می خواهد خودش را مورد آنالیز و تخمین قرار دهد و برای خودش حکم کند که ادعاهای نادرستش چیست و چرا نباید آنها را پذیرفت مورد استفاده است.
از نظر کانت متافیزیک موضوعی کاملا عقلانی ست. او این پرسش را مطرح می کند که آیا متافیزیک به عنوان یک دانش ممکن است؟ آیا عقل محض با وجود محدودیت هایی که برای شناخت دارد می تواند در وادی متافیزیک به کار رود یا نه؟ اگر شناخت متافیزیکی با عقل محض امکان دارد این امر چگونه ممکن است؟ و چه شرایطی لازم است تا این نوع شناخت حاصل شود؟
به نظر کانت تراژدی تاریخی متافیزیک در آن است که عقل در شناخت متافیزیک دچار مشکل شده زیرا عقل نهایی به دست نیامده و عقل از مبانی خود منحرف شده و در تاریکی فرو رفته و به این دلیل متافیزیک تبدیل به دگم شده است. نتیجه این انحراف همانا ایجاد خطاهایی ست که بر مبانی عقلانی ظاهر شده است. از نظر کانت متافیزیک دانش شناخت مبانی و اصول اولیه است اما خود این دانش فاقد اصل و مبناست. او می گوید که عقل از پرسیدن سئوال های متافیزیکی باز نخواهد ماند و بنابراین باید راهی برای خروج از تراژدی متافیزیک پیدا کرد.
کتاب نقد عقل محض در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۹۶ با بیش از ۳۳ هزار رای و ۸۶۹ نقد و نظر است. همچنین باید اشاره کرد که این کتاب تا کنون دو بار و توسط میرشمس‌الدین ادیب سلطانی و بهروز نظری به فارسی ترجمه شده است.
فهرست محتوای نقد عقل محض
بخش‌بندی کلی نقد اول کانت از این قرار است:
- پیشگفتارها و مقدمه‌های دو ویراست.
- آموزه استعلایی عناصر
- بخش اول. حسیات استعلایی
- بخش دوم. منطق استعلایی
- قسمت اول. تحلیل استعلایی
- کتاب اول. تحلیل مفاهیم
- فصل اول. درباره‌ی راهنمای کشف مفاهیم محض فاهمه
- فصل دوم. درباره‌ی استنتاج مفاهیم محض فاهمه
- کتاب دوم. تحلیل اصول
- فصل اول. درباره‌یشاکله‌سازی مفاهیم محض فاهمه
- فصل دوم. نظام اصول فاهمه محض
- فصل سوم. درباره‌ی مبنای تمایز متعلقها بهپدیدارها و ذوات معقول
- قسمت دوم. دیالکتیک استعلایی
- کتاب اول. درباره‌ی مفاهیم عقل محض
- کتاب دوم. درباره‌ی استدلالهای قیاسی دیالکتیکی عقل محض
- فصل اول. درباره‌یمغالطه‌های عقل محض
- فصل دوم. تعارضهای عقل محض
- فصل سوم. ایده‌آل عقل محض
- روش‌شناسی استعلایی
- فصل اول. انضباط عقل محض
- فصل دوم. قانون عقل محض
- فصل سوم. ساختمان معمارانه عقل محض
- فصل چهارم. تاریخ عقل محض
بخشی از نقد عقل محض
فلسفه استعلایی در اینجا فقط عبارت است از ایده‌ای که نقد عقل محض باید کل نقشه آن را معمارانه طرح کند، یعنی باید آن را بر مبنای اصول طرح‌ریزی کند و درعین‌حال، کمال یافتگی و قطعیت همه قطعات تشکیل‌دهنده این عمارت را کاملاً تضمین کند. اینکه این نقد خود هنوز فلسفه استعلایی نامیده نمی‌شود، منحصر به این دلیل است که نقد برای اینکه نظامی کامل باشد، باید همچنین تحلیلی همه‌جانبه از کل شناخت بشر را به نحوی پیشینی در خود داشته باشد. اکنون بی‌تردید، نقیر ما باید تعداد کاملی از تمام مفاهیم اساسی ای را در مقابل چشمانمان قرار دهد که شناخت محض موردبحث را تشکیل می‌دهند.
اما نقد، در حقیقت، از تحلیل جامع خود این مفاهیم و نیز از نقد کامل مشتقات آنها خودداری می‌کند؛ یک دلیل آن است که این تحلیل ارتباطی به هدف ندارد، زیرا درگیر مشکلاتی نیست که در ترکیب پیدا می‌شوند، همان ترکیبی که کل نقد واقعاً به‌خاطر آن به وجود آمده است؛ و دلیل دیگر این که برعهده گرفتن مسئولیت تکمیل چنین تحلیلی، و نیز چنین اشتقاقی که بااین‌همه می‌توان به‌واسطه هدف خود به‌راحتی از آن صرف‌نظر کرد، با وحدت کل طرح در تقابل قرار دارد.
بااین‌وصف، همین تکمیل تحلیل و نیز اشتقاق از مفاهیم پیشینی که در آینده به آنها خواهیم پرداخت، به‌راحتی تکمیل خواهند شد، فقط به شرطی که اول، این مفاهیم پیشینی، به‌عنوان اصول جامع ترکیب، موجود باشند، و به شرطی که درباره این هدف ذاتی هیچ نقصی وجود نداشته باشد.
بنابراین، آنچه فلسفه استعلایی را تشکیل می‌دهد، متعلق به‌نقد عقل محض است، و این نقد ایده اصلی فلسفه استعلایی است، اما البته خودش هنوز خود این علم [فلسفه استعلایی] نیست؛ زیرا نقد در تحلیل فقط تا آنجا پیش می‌رود که برای ارزیابی کامل شناخت ترکیبی پیشینی لازم است.
اگر به کتاب «نقد عقل محض» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین کتاب‌های فلسفی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های مشابه آشنا شوید.
18 فروردین 1402
نقد عقل محض
«نقد عقل محض» اثری است از ایمانوئل کانت (فیلسوف آلمانی، از ۱۷۲۴ تا ۱۸۰۴) که در سال ۱۷۸۱ منتشر شده است. این کتاب به بررسی و تقسیم‌بندی مقولات شناخت و نیز بررسیِ محسوسات، ادراک و عقل محض پرداخته‌است.
درباره‌ی نقد عقل محض
نقد عقل محض یا سنجش خرد ناب یا نقد اول نخستین کتاب از سه‌گانه‌ی فلسفه‌ی انتقادی از ایمانوئل کانت است که اولین‌بار در سال ۱۷۸۱ چاپ شد. این کتاب مهم‌ترین اثر کانت است و درباره‌ی ویژگی‌های عقل و توان آن در شناخت متافیزیک است.
کانت در این کتاب به بررسی و تقسیم‌بندی مقولات شناخت و نیز بررسی محسوسات، ادراک و عقل محض پرداخته‌است. او در این کتاب عقل، محسوسات و ادراک، و ویژگی‌های عقل محض در شناخت متافیزیکی را شرح داده‌است.
در کتاب نقد عقل محض کانت کلمه نقد به چند معنا به کار رفته است. نقد به معنای آنالیز و تخمین است. به معنای صادر کردن حکم هم هست. کانت از این کلمه به معنای محکوم کردن ادعاهای غیر قانونی و نادرست استفاده کرده است. همه این معانی وقتی عقل محض می خواهد خودش را مورد آنالیز و تخمین قرار دهد و برای خودش حکم کند که ادعاهای نادرستش چیست و چرا نباید آنها را پذیرفت مورد استفاده است.
از نظر کانت متافیزیک موضوعی کاملا عقلانی ست. او این پرسش را مطرح می کند که آیا متافیزیک به عنوان یک دانش ممکن است؟ آیا عقل محض با وجود محدودیت هایی که برای شناخت دارد می تواند در وادی متافیزیک به کار رود یا نه؟ اگر شناخت متافیزیکی با عقل محض امکان دارد این امر چگونه ممکن است؟ و چه شرایطی لازم است تا این نوع شناخت حاصل شود؟
به نظر کانت تراژدی تاریخی متافیزیک در آن است که عقل در شناخت متافیزیک دچار مشکل شده زیرا عقل نهایی به دست نیامده و عقل از مبانی خود منحرف شده و در تاریکی فرو رفته و به این دلیل متافیزیک تبدیل به دگم شده است. نتیجه این انحراف همانا ایجاد خطاهایی ست که بر مبانی عقلانی ظاهر شده است. از نظر کانت متافیزیک دانش شناخت مبانی و اصول اولیه است اما خود این دانش فاقد اصل و مبناست. او می گوید که عقل از پرسیدن سئوال های متافیزیکی باز نخواهد ماند و بنابراین باید راهی برای خروج از تراژدی متافیزیک پیدا کرد.
کتاب نقد عقل محض در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۳.۹۶ با بیش از ۳۳ هزار رای و ۸۶۹ نقد و نظر است. همچنین باید اشاره کرد که این کتاب تا کنون دو بار و توسط میرشمس‌الدین ادیب سلطانی و بهروز نظری به فارسی ترجمه شده است.
فهرست محتوای نقد عقل محض
بخش‌بندی کلی نقد اول کانت از این قرار است:
بخشی از نقد عقل محض
فلسفه استعلایی در اینجا فقط عبارت است از ایده‌ای که نقد عقل محض باید کل نقشه آن را معمارانه طرح کند، یعنی باید آن را بر مبنای اصول طرح‌ریزی کند و درعین‌حال، کمال یافتگی و قطعیت همه قطعات تشکیل‌دهنده این عمارت را کاملاً تضمین کند. اینکه این نقد خود هنوز فلسفه استعلایی نامیده نمی‌شود، منحصر به این دلیل است که نقد برای اینکه نظامی کامل باشد، باید همچنین تحلیلی همه‌جانبه از کل شناخت بشر را به نحوی پیشینی در خود داشته باشد. اکنون بی‌تردید، نقیر ما باید تعداد کاملی از تمام مفاهیم اساسی ای را در مقابل چشمانمان قرار دهد که شناخت محض موردبحث را تشکیل می‌دهند.
اما نقد، در حقیقت، از تحلیل جامع خود این مفاهیم و نیز از نقد کامل مشتقات آنها خودداری می‌کند؛ یک دلیل آن است که این تحلیل ارتباطی به هدف ندارد، زیرا درگیر مشکلاتی نیست که در ترکیب پیدا می‌شوند، همان ترکیبی که کل نقد واقعاً به‌خاطر آن به وجود آمده است؛ و دلیل دیگر این که برعهده گرفتن مسئولیت تکمیل چنین تحلیلی، و نیز چنین اشتقاقی که بااین‌همه می‌توان به‌واسطه هدف خود به‌راحتی از آن صرف‌نظر کرد، با وحدت کل طرح در تقابل قرار دارد.
بااین‌وصف، همین تکمیل تحلیل و نیز اشتقاق از مفاهیم پیشینی که در آینده به آنها خواهیم پرداخت، به‌راحتی تکمیل خواهند شد، فقط به شرطی که اول، این مفاهیم پیشینی، به‌عنوان اصول جامع ترکیب، موجود باشند، و به شرطی که درباره این هدف ذاتی هیچ نقصی وجود نداشته باشد.
بنابراین، آنچه فلسفه استعلایی را تشکیل می‌دهد، متعلق به‌نقد عقل محض است، و این نقد ایده اصلی فلسفه استعلایی است، اما البته خودش هنوز خود این علم [فلسفه استعلایی] نیست؛ زیرا نقد در تحلیل فقط تا آنجا پیش می‌رود که برای ارزیابی کامل شناخت ترکیبی پیشینی لازم است.
اگر به کتاب «نقد عقل محض» علاقه دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش معرفی برترین کتاب‌های فلسفی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر نمونه‌های مشابه آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات جهان، فلسفی
۰ برچسب‌ها: ادبیات جهان، ایمانوئل کانت، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب