«اسلام علوی اسلام اموی» اثری است از صابر اداک (نویسنده متولد ۱۳۴۹) که در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است. این کتاب به مقایسه‌ی دو قرائت متفاوت خاندان پیامبر و امیه از اسلام می‌پردازد.
درباره‌ی اسلام علوی اسلام اموی
واقعهی عاشورا شاید برجسته‌ترین رویداد در تاریخ اسلام است که اثری غیرقابل انکار به‌خصوص در ماهیت تشیع برجا گذاشت. عموم تحلیل‌ها در این حوزه معمولاً حکومت امام حسن (ع) را نقطه‌ی آغاز جستجوی تاریخی خود قرار می‌دهند، اما کتاب صوتی اسلام علوی اسلام اموی به سال‌ها قبل رجوع می‌کند، یعنی زمانی که اعراب در مواجهه با حق به دو گروه تقسیم شدند: امویان و علویان.
خاندان امیه از اولین سال‌های نبوت محمد رسول الله پرچمدار مخالفت با او بودند و این سنت را به فرزندان خود انتقال می‌دادند. ابوسفیان به شیوه‌ی خویش دهه‌ها عذاب را بر پیغمبر و پیروانش اعمال کرد تا زمانی که فتح مکه به دست مسلمانان چاره‌ای جز تسلیم در برابر وی نگذاشت.
پس از او، فرزندش معاویه به کارشکنی‌ها ادامه داد، با این تفاوت که به‌جای تیغ شمشیر، زبانی برنده در اختیار داشت و کلام را تماماً در خدمت دشمنی اهل بیت پیامبر به کار گرفته بود. فرزند او، یزید، یکی از نام‌آشناترین معاصران اهل بیت است که حکم خروج امام حسین (ع) از دین و قتل او را صادر کرد.
مجموعه‌ی این وقایع را می‌توان به نوعی سرتیترهای تاریخ اسلام نامید که همه‌ی مسلمانان از آن آگاهی دارند؛ اما آنچه معمولاً در بررسی‌ها نادیده می‌ماند تحولی است که جامعه‌ی مسلمانان در بستر این حوادث برجسته تجربه می‌کرد.
سخن گفتن از سیاست‌های حیله‌گرانه معاویه و دشمنی آشکار یزید کاری بیهوده است اگر نفهمیم چرا پیروان پیامبر حاضر شدند تنها چند سال بعد از مرگش، فرزند بزرگترین دشمن او را به حاکمیت بپذیرند، بر علی (ع) لعنت گویند و به حکم نوه‌ی ابوسفیان آب را بر نوه‌ی رسول الله ببندند.
صابر اداک در کتاب اسلام علوی اسلام اموی توجه ما را به این نکته جلب می‌کند که مسلمانان صدر اسلام بدون شک با بیعت‌شکنان عصر امام علی (ع) و فرزندانش یکی نبودند، اما ریشه‌ی تفاوت را نه در وسوسه‌ی ثروت و قدرت و شهوت، بلکه باید در قرائت‌هایی که از اسلام وجود داشت جستجو کرد.
چه اتفاقی می‌افتد که امام حسین (ع) به دشمن دین تبدیل می‌شود؟ چه طرز فکری قادر است معاویه را در جایگاه خلیفه‌ی مسلمین بنشاند و یزید را وارث او قرار دهد؟ برای شناخت دلایل چرخش افکار عمومی مردم آن زمان باید به قیاس قرائت علی بن ابی طالب و معاویه از اسلام بپردازیم، زیرا تنها در سایه‌ی این سنجش است که بر معمای تغییر جامعه‌ی مسلمان و به دنبالش واقعهی عاشورا فائق می‌آییم.
در این کتاب در دو فصل ابتدا به تأسیس دولت اموی و عملکرد سیاسی و فرهنگی آن در دوران ۲۰ ساله حکومت معاویه و تحولات جامعه اسلامی در آن زمان پرداخته می‌شود؛ سپس علل و انگیزه‌های امام حسین (ع) در مخالفت با یزید و ایستادگی او در برابر اسلام اموی را که منجر به حادثه عاشورا شد، مورد بحث قرار می‌گیرد. هدف این اثر ریشه‌شناسی واقعهی عاشوراست تا متوجه شویم چرا حتی افرادی که محضر رسول خدا (ص) را درک کرده بودند در مقابل نوادگان وی شمشیر را برگزیدند.
کتاب اسلام علوی اسلام اموی در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴ است.
محتوای اسلام علوی اسلام اموی
این کتاب در ۲ فصل ابتدا به تأسیس دولت اموی و عملکرد سیاسی و فرهنگی آن در دوران ۲۰ساله‌ی حکومت معاویه و تحولات جامعه‌ی اسلامی در آن زمان پرداخته؛ سپس علت‌ها و انگیزه‌های امام حسین (ع) در مخالفت با یزید و ایستادگی او در برابر اسلام اموی را که منجر به حادثه‌ی عاشورا شد، موردبحث قرار داده است.
کتاب اسلام علوی اسلام اموی، دنباله‌ی راهی است که صابر اداک در پژوهش‌های اسلامی خود آن را پیش گرفته است. او ابتدا ۲ اثر درمورد سنت نبوی و سیره‌ی علوی نوشت. دو کتاب «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» و «اخلاق زمامداری» اثر او، موردتحسین‌ها و بحث‌های بسیاری قرار گرفت؛ کتاب‌هایی که یکیشان رویکردی نو به رفتار پیامبر (ص) با مخالفان به دست می‌دهد و دیگری گزارشی است تاریخی از سیره‌ی سیاسی امام علی (ع) در دوران حکومتش.
ازآنجاکه بررسی نهضت عاشورا بدون بررسی ایام خلافت معاویه و تشکیل دولت اموی، میسر نمی‌شود، نویسنده را بر آن داشته اثرش را «اسلام علوی، اسلام اموی» نام بگذارد. هدف از نگارش این کتاب، بررسی اسلام و مسلمانان و تحولات سیاسی و فرهنگی جامعه‌ی اسلامی، پس از شهادت امام علی (ع) و پایان دوران خلافت راشده است؛ تحولاتی که با خلافت معاویه و تأسیس دولت امویان آغاز و ۲۰ سال بعد به حادثه‌ی خونین عاشورا منجر شد.
صابر اداک در کتاب اسلام علوی، اسلام اموی، در فصل اول از خلافت معاویه می‌گوید و ترویج اسلام اموی. از احیای فرهنگ جاهلی سخن می‌گوید و در مبحث توسعه‌‌ی جهل دینی، به مقوله‌های جعل حدیث و اطاعت محض از حکومت می‌پردازد. گفت‌وگو را سمت سیاست‌ورزی غیراخلاقی امویان می‌کشاند و در این وادی از به‌کارگیری مکر و حیله، بدعت‌ها، لعن و نفرین و دشنام‌هایی سازمان‌یافته‌ای که به علی‌بن‌ابی‌طالب روانه می‌شد و نیز تزویر و ریاکاری حاکمان آن دوره سخن می‌گوید.
از اختناق سیاسی و خشونت‌ورزی امویان با مخالفان می‌گوید که سرکوب شدید شیعیان نیز از نتایج آن بود. در پایان فصل و پس از بحثی درمورد ولایت‌مندی یزید، نویسنده آنچه در این فصل بیان شد را به‌اختصار جمع‌بندی و از آن نتیجه‌گیری می‌کند. فصل دوم کتاب به عاشورا می‌پردازد؛ نهضتی که نویسنده آن را احیای سنت نبوی و سیره‌ی علوی می‌داند.
او در این فصل از آنچه در ایام خلافت معاویه بر امام حسین (ع) می‌گذشت، سخن گفته است؛ سپس بحث به خلافت یزید می‌رسد و آغاز نهضت حسینی. در این بخش نیز احوال و اعمال امام حسین (ع) در مکه، سفر ایشان از مکه به کوفه و رسیدن به کربلا، آخرین منزل آن حضرت، بیان شده است.
در ادامه نیز صابر اداک به واقعهی عاشورا می‌پردازد و از آنچه پس از عاشورا اتفاق افتاد نیز سخن به میان می‌آورد. در نهایت هم مثل فصل پیش، جمع‌بندی و برشمردن آورده‌هایی است که از این بحث نصیب شنونده شده است.
بخش‌هایی از اسلام علوی اسلام اموی
پیداست که حکومت نسبتا طولانی مقتدرانه معاویه هم حاصل سیاست‌ورزی‌های زیرکانه وی و مشاورانش بود، و هم به اخلاق و صفات شخصی او ارتباط داشت. اکثر محققان معاصر و به‌ویژه خاورشناسان معاویه را سیاست‌مدرای مقتدر و حاکمی آشنا به رموز حکومت‌مداری می‌دانند که با بهره‌مندی از هوش و درایت خویش و شناخت عمیقش از جامعه‌ی عرب توانست در آن اوضاع آشفته و بی‌ثبات پایه‌های حکومتی باثبات را برای خود و خاندانش ایجاد کند و نزدیک به بیست سال بر مسلمانان حکمرانی کند.
منابع تاریخی هم ضمن بیان بدعت‌ها و خدعه‌ها و ستمکاری‌های معاویه در باب ذکاوت و علم و جود و مردمداری او نیز حکایات فراوانی را نقل کرده‌اند که اگر بخشی از آن‌ها هم زاییده غلو و بزرگنمایی باشد بدون شک قسمت عمده‌ای از آنان را باید صحیح و موثق دانست. این نوشتار نیز منکر صفات برجسته معاویه و هوش و فراست وی در امر سیاست نیست؛ و نمی‌خواهد از او چهره‌ای دهشتناک و فرومایه ارائه کند.
اتفاقا برعکس، می‌خواهیم بدانیم که فردی همچون معاویه با آن سوابق ننگینی که خود و خاندانش در مبارزه با نشر اسلام در دوره پیامبر (ص) داشتند، چگونه توانست با تظاهر و ریاکاری و با به کارگیری ابزار قدرت و ثروت جامعه‌ی اسلامی را از مسیر خود منحرف و به‌سوی تباهی سوق دهد و در مدتی نه چندان بلند، اخلاق و ارزش‌های مردم را زیرورو کند.
اگر به کتاب اسلام علوی اسلام اموی علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های مذهبی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار مشابه نیز آشنا شوید.
26 تیر 1403
اسلام علوی اسلام اموی
«اسلام علوی اسلام اموی» اثری است از صابر اداک (نویسنده متولد ۱۳۴۹) که در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است. این کتاب به مقایسه‌ی دو قرائت متفاوت خاندان پیامبر و امیه از اسلام می‌پردازد.
درباره‌ی اسلام علوی اسلام اموی
واقعهی عاشورا شاید برجسته‌ترین رویداد در تاریخ اسلام است که اثری غیرقابل انکار به‌خصوص در ماهیت تشیع برجا گذاشت. عموم تحلیل‌ها در این حوزه معمولاً حکومت امام حسن (ع) را نقطه‌ی آغاز جستجوی تاریخی خود قرار می‌دهند، اما کتاب صوتی اسلام علوی اسلام اموی به سال‌ها قبل رجوع می‌کند، یعنی زمانی که اعراب در مواجهه با حق به دو گروه تقسیم شدند: امویان و علویان.
خاندان امیه از اولین سال‌های نبوت محمد رسول الله پرچمدار مخالفت با او بودند و این سنت را به فرزندان خود انتقال می‌دادند. ابوسفیان به شیوه‌ی خویش دهه‌ها عذاب را بر پیغمبر و پیروانش اعمال کرد تا زمانی که فتح مکه به دست مسلمانان چاره‌ای جز تسلیم در برابر وی نگذاشت.
پس از او، فرزندش معاویه به کارشکنی‌ها ادامه داد، با این تفاوت که به‌جای تیغ شمشیر، زبانی برنده در اختیار داشت و کلام را تماماً در خدمت دشمنی اهل بیت پیامبر به کار گرفته بود. فرزند او، یزید، یکی از نام‌آشناترین معاصران اهل بیت است که حکم خروج امام حسین (ع) از دین و قتل او را صادر کرد.
مجموعه‌ی این وقایع را می‌توان به نوعی سرتیترهای تاریخ اسلام نامید که همه‌ی مسلمانان از آن آگاهی دارند؛ اما آنچه معمولاً در بررسی‌ها نادیده می‌ماند تحولی است که جامعه‌ی مسلمانان در بستر این حوادث برجسته تجربه می‌کرد.
سخن گفتن از سیاست‌های حیله‌گرانه معاویه و دشمنی آشکار یزید کاری بیهوده است اگر نفهمیم چرا پیروان پیامبر حاضر شدند تنها چند سال بعد از مرگش، فرزند بزرگترین دشمن او را به حاکمیت بپذیرند، بر علی (ع) لعنت گویند و به حکم نوه‌ی ابوسفیان آب را بر نوه‌ی رسول الله ببندند.
صابر اداک در کتاب اسلام علوی اسلام اموی توجه ما را به این نکته جلب می‌کند که مسلمانان صدر اسلام بدون شک با بیعت‌شکنان عصر امام علی (ع) و فرزندانش یکی نبودند، اما ریشه‌ی تفاوت را نه در وسوسه‌ی ثروت و قدرت و شهوت، بلکه باید در قرائت‌هایی که از اسلام وجود داشت جستجو کرد.
چه اتفاقی می‌افتد که امام حسین (ع) به دشمن دین تبدیل می‌شود؟ چه طرز فکری قادر است معاویه را در جایگاه خلیفه‌ی مسلمین بنشاند و یزید را وارث او قرار دهد؟ برای شناخت دلایل چرخش افکار عمومی مردم آن زمان باید به قیاس قرائت علی بن ابی طالب و معاویه از اسلام بپردازیم، زیرا تنها در سایه‌ی این سنجش است که بر معمای تغییر جامعه‌ی مسلمان و به دنبالش واقعهی عاشورا فائق می‌آییم.
در این کتاب در دو فصل ابتدا به تأسیس دولت اموی و عملکرد سیاسی و فرهنگی آن در دوران ۲۰ ساله حکومت معاویه و تحولات جامعه اسلامی در آن زمان پرداخته می‌شود؛ سپس علل و انگیزه‌های امام حسین (ع) در مخالفت با یزید و ایستادگی او در برابر اسلام اموی را که منجر به حادثه عاشورا شد، مورد بحث قرار می‌گیرد. هدف این اثر ریشه‌شناسی واقعهی عاشوراست تا متوجه شویم چرا حتی افرادی که محضر رسول خدا (ص) را درک کرده بودند در مقابل نوادگان وی شمشیر را برگزیدند.
کتاب اسلام علوی اسلام اموی در وب‌سایت goodreads دارای امتیاز ۴ است.
محتوای اسلام علوی اسلام اموی
این کتاب در ۲ فصل ابتدا به تأسیس دولت اموی و عملکرد سیاسی و فرهنگی آن در دوران ۲۰ساله‌ی حکومت معاویه و تحولات جامعه‌ی اسلامی در آن زمان پرداخته؛ سپس علت‌ها و انگیزه‌های امام حسین (ع) در مخالفت با یزید و ایستادگی او در برابر اسلام اموی را که منجر به حادثه‌ی عاشورا شد، موردبحث قرار داده است.
کتاب اسلام علوی اسلام اموی، دنباله‌ی راهی است که صابر اداک در پژوهش‌های اسلامی خود آن را پیش گرفته است. او ابتدا ۲ اثر درمورد سنت نبوی و سیره‌ی علوی نوشت. دو کتاب «رحمت نبوی، خشونت جاهلی» و «اخلاق زمامداری» اثر او، موردتحسین‌ها و بحث‌های بسیاری قرار گرفت؛ کتاب‌هایی که یکیشان رویکردی نو به رفتار پیامبر (ص) با مخالفان به دست می‌دهد و دیگری گزارشی است تاریخی از سیره‌ی سیاسی امام علی (ع) در دوران حکومتش.
ازآنجاکه بررسی نهضت عاشورا بدون بررسی ایام خلافت معاویه و تشکیل دولت اموی، میسر نمی‌شود، نویسنده را بر آن داشته اثرش را «اسلام علوی، اسلام اموی» نام بگذارد. هدف از نگارش این کتاب، بررسی اسلام و مسلمانان و تحولات سیاسی و فرهنگی جامعه‌ی اسلامی، پس از شهادت امام علی (ع) و پایان دوران خلافت راشده است؛ تحولاتی که با خلافت معاویه و تأسیس دولت امویان آغاز و ۲۰ سال بعد به حادثه‌ی خونین عاشورا منجر شد.
صابر اداک در کتاب اسلام علوی، اسلام اموی، در فصل اول از خلافت معاویه می‌گوید و ترویج اسلام اموی. از احیای فرهنگ جاهلی سخن می‌گوید و در مبحث توسعه‌‌ی جهل دینی، به مقوله‌های جعل حدیث و اطاعت محض از حکومت می‌پردازد. گفت‌وگو را سمت سیاست‌ورزی غیراخلاقی امویان می‌کشاند و در این وادی از به‌کارگیری مکر و حیله، بدعت‌ها، لعن و نفرین و دشنام‌هایی سازمان‌یافته‌ای که به علی‌بن‌ابی‌طالب روانه می‌شد و نیز تزویر و ریاکاری حاکمان آن دوره سخن می‌گوید.
از اختناق سیاسی و خشونت‌ورزی امویان با مخالفان می‌گوید که سرکوب شدید شیعیان نیز از نتایج آن بود. در پایان فصل و پس از بحثی درمورد ولایت‌مندی یزید، نویسنده آنچه در این فصل بیان شد را به‌اختصار جمع‌بندی و از آن نتیجه‌گیری می‌کند. فصل دوم کتاب به عاشورا می‌پردازد؛ نهضتی که نویسنده آن را احیای سنت نبوی و سیره‌ی علوی می‌داند.
او در این فصل از آنچه در ایام خلافت معاویه بر امام حسین (ع) می‌گذشت، سخن گفته است؛ سپس بحث به خلافت یزید می‌رسد و آغاز نهضت حسینی. در این بخش نیز احوال و اعمال امام حسین (ع) در مکه، سفر ایشان از مکه به کوفه و رسیدن به کربلا، آخرین منزل آن حضرت، بیان شده است.
در ادامه نیز صابر اداک به واقعهی عاشورا می‌پردازد و از آنچه پس از عاشورا اتفاق افتاد نیز سخن به میان می‌آورد. در نهایت هم مثل فصل پیش، جمع‌بندی و برشمردن آورده‌هایی است که از این بحث نصیب شنونده شده است.
بخش‌هایی از اسلام علوی اسلام اموی
پیداست که حکومت نسبتا طولانی مقتدرانه معاویه هم حاصل سیاست‌ورزی‌های زیرکانه وی و مشاورانش بود، و هم به اخلاق و صفات شخصی او ارتباط داشت. اکثر محققان معاصر و به‌ویژه خاورشناسان معاویه را سیاست‌مدرای مقتدر و حاکمی آشنا به رموز حکومت‌مداری می‌دانند که با بهره‌مندی از هوش و درایت خویش و شناخت عمیقش از جامعه‌ی عرب توانست در آن اوضاع آشفته و بی‌ثبات پایه‌های حکومتی باثبات را برای خود و خاندانش ایجاد کند و نزدیک به بیست سال بر مسلمانان حکمرانی کند.
منابع تاریخی هم ضمن بیان بدعت‌ها و خدعه‌ها و ستمکاری‌های معاویه در باب ذکاوت و علم و جود و مردمداری او نیز حکایات فراوانی را نقل کرده‌اند که اگر بخشی از آن‌ها هم زاییده غلو و بزرگنمایی باشد بدون شک قسمت عمده‌ای از آنان را باید صحیح و موثق دانست. این نوشتار نیز منکر صفات برجسته معاویه و هوش و فراست وی در امر سیاست نیست؛ و نمی‌خواهد از او چهره‌ای دهشتناک و فرومایه ارائه کند.
اتفاقا برعکس، می‌خواهیم بدانیم که فردی همچون معاویه با آن سوابق ننگینی که خود و خاندانش در مبارزه با نشر اسلام در دوره پیامبر (ص) داشتند، چگونه توانست با تظاهر و ریاکاری و با به کارگیری ابزار قدرت و ثروت جامعه‌ی اسلامی را از مسیر خود منحرف و به‌سوی تباهی سوق دهد و در مدتی نه چندان بلند، اخلاق و ارزش‌های مردم را زیرورو کند.
اگر به کتاب اسلام علوی اسلام اموی علاقه دارید، می‌توانید در بخش معرفی برترین کتاب‌های مذهبی در وب‌سایت هر روز یک کتاب، با دیگر آثار مشابه نیز آشنا شوید.
کتاب‌های پیشنهادی:
توسط: علی معاصر
دسته‌ها: ادبیات ایران، مذهبی
۰ برچسب‌ها: ادبیات ایران، صابر اداک، معرفی کتاب، هر روز یک کتاب